Ik ben een Schapenkop. Maar weten jullie waar die naam vandaan komt? Het is een mooi verhaal over hoe twee mannen hun creativiteit gebruikten om een systeem te ontduiken.
In de middeleeuwen was Dordrecht een rijke en machtige stad. Dit kwam onder andere door het zogenaamde stapelrecht. Op alle goederen die op het eiland van Dordrecht werden gebracht, werd een belasting geheven. Ook bij de import van vlees en slachtvee.
Weerstand tegen het belastingsysteem is van alle tijden en er zullen altijd mensen blijven die het systeem willen ontduiken. Zo ook twee Dordtenaren die in de Alblasserwaard een schaap kochten en een idee bedachten om het levende schaap Dordrecht binnen te smokkelen. De legende gaat dat ze op weg naar Dordrecht in Papendrecht een vogelverschrikker passeerden en besloten het schaap aan te kleden met de kleren van de vogelverschrikker. Met het schaap, dat zelfs een hoed droeg, tussen hen in hadden ze bij de Riedijkspoort uiteraard “niets aan te geven” en liep het drietal op de bewuste donkere avond de stad in. Het plan leek te slagen tot het schaap een weinig menselijk maar des te schaapachtig bèèèè ten gehore gaf. De mannen moesten alsnog belasting betalen maar het verhaal werd doorverteld en de legende was geboren. Sindsdien worden Dordtenaren Schapenkoppen genoemd.
De verbeelding van dit verhaal werd in 1967, na de opening van de nieuwe brug tussen Papendrecht en Dordrecht, naast de afrit aan de Dordtse kant onthuld. Het ontwerp van Cor van Gulik toont drie figuren; twee mannen en een schaap. Sinds 2018 staat het beeld op een nieuwe, veel prominentere plek, namelijk op de Laan der Verenigde Naties, vlakbij de oprit naar de A16 richting Rotterdam.
Het tot de verbeelding sprekende verhaal zou je kunnen zien als een verheerlijking van een criminele actie maar ook als een creatieve interventie opgeroepen door de weerstand op een systeem. Het feit dat er nu al meer dan 50 jaar een kunstwerk op het eiland van Dordrecht staat en Dordtenaren Schapenkoppen worden genoemd bewijst de culturele waarde van het verhaal.
Een aantal jaar geleden sprak ik Cor van Gulik in mijn stamkroeg in Dordrecht, Visser’s Poffertjes salon, en vertelde hem dat ik het geweldig zou vinden als er miniatuurversies van zijn beeld te koop zouden zijn bij de VVV of het museum, inclusief het verhaal. Het zou tot januari 2018 duren voor het idee zich weer aandiende. Ik deed een precious plastic workshop op de onderwijsdag van HKU. Tijdens deze workshop ging ik zelf aan de slag met het maken van een sieraad……van afvalplastic. Ik sorteerde, grinde, verwarmde, perste en hing het tweekleuren, groene vierkantje aan een kettinkje en gaf het aan mijn vrouw. Niet wetende wat het was, was ze er zichtbaar blij mee. Die reactie en het feit dat ik zelf iets gemaakt had deed dat ‘oude’ idee wederom aankloppen. Noltee doe er iets mee….of vergeet het. Ik besloot het idee op te schrijven en er mee naar de Duurzaamheidsfabriek te gaan op het Leerpark in Dordrecht. De Duurzaamheidsfabriek is een krachtenbundeling tussen bedrijfsleven, onderwijs en overheid. Een bijzonder gebouw dat samen met het bedrijfsleven duurzaamheidsonderwijs op een vernieuwende manier inricht. De Duurzaamheidsfabriek bracht me in contact met een aantal partijen die al met een soortgelijk idee bezig waren en na maanden voorbereiding en een succesvolle subsidie aanvraag bij het innovatiefonds Smart City Dordrecht worden er binnenkort SchapenKoppieKoppies gefabriceerd in een zogeheten ‘pop up plastic lab’. In dat laboratorium wordt plastic afval gebruikt dat onder andere afkomstig is uit het afvalplastic dat door de Aquadrone van de firma Krinkels uit de Spuihaven in Dordrecht gevist is.
Inmiddels hebben zich al diverse partijen bij het project aangesloten: 10XL, Cirkellab, het Da Vinci College, de Duurzaamheidsfabriek, Krinkels, LeXlab en RanMarine en staan we open voor iedereen die op een slimme, structurele en concrete manier samen wil werken om plastic afval zoveel mogelijk te voorkomen. En, als er wel een plastic reststroom vrijkomt daarmee economische, ecologische, sociale en/of culturele waarde te creëren. Kortom het creëren van draagvlak voor een nieuw lokaal circulair economisch systeem, waarbij plastic als grondstof kan dienen voor nieuwe producten. Een circulaire economie haalt meer waarde uit materiaalstromen. Producten, onderdelen, reststoffen of afvalstromen worden alsmaar opnieuw gebruikt:
‘In een tijd van oneindige groei op een eindige planeet dromen wij van een toekomstbestendig eiland van Dordrecht. Gebaseerd op een lokale, circulaire economie. Een eiland zonder plastic afval.’
Zo gebruiken we met SchapenKoppieKoppie een eeuwenoud verhaal om een modern probleem aan te pakken en overhandigen we vandaag voor het Schapenkoppen beeld de eerste SchapenKoppieKoppie aan wethouder Rik van der Linden (Duurzaamheid). Daarmee is het verhaal rond maar zeker nog niet af.
De overhandiging van SchapenKoppieKoppie is een mooi begin van De Week van de Circulaire Economie, een jaarlijkse, landelijke campagneweek die wordt georganiseerd door Nederland Circulair!, een landelijk programma dat het Nederlandse bedrijfsleven helpt circulair te ondernemen. Van maandag 14 januari tot en met vrijdag 18 januari 2019 organiseren circulaire koplopers ruim 120 evenementen om andere professionals mee te nemen in de circulaire economie. Goede voorbeelden krijgen een podium, voorlopers ontmoeten elkaar, starters krijgen concrete handvatten aangereikt om zelf aan de slag te gaan. Wil je weten welke evenementen je kunt bezoeken, kijk dan hier.
Die afgelopen maand vertaalde, bewerkte en vulde ik een artikel van Jerry Saltz aan. Het werd een 56 pagina tellend document dat je als geheel in pdf vorm kunt downloaden:
