Tag Archives: creativiteit

Wat als je onderwijs als een kado ziet? 13/500

16 jul

Afgelopen donderdag gaf ik een stoomcursus design thinking aan zo’n 60 fysiotherapie docenten. Ze hadden een teamdag en waren overdag lekker sportief en creatief bezig geweest. Toen ik einde middag het restaurant aan het water binnenliep zat de sfeer er al goed in. En hier en daar ook al een biertje en een wijntje. Kortom de perfecte ingrediënten voor een vrijwillige poging tot het overwinnen van overbodige obstakels. Ik vertelde ze dat we in ruim een uur nieuw onderwijs zouden gaan ontwikkelen. Iets wat normaal toch gauw een paar maanden duurt. “Drie jaar!” riep iemand. De toon was gezet. Dit wordt pret. En dat werd het.

Hoe dan?

Door ze elkaar om en om te bevragen over een kennis kado dat ze zelf een keer hadden gegeven. Een leerervaring die ze ooit hadden ontworpen waar de ‘student’ achteraf echt blij mee was. Er achter te komen waarom die ander dat kennis kado had ontworpen, een ontwerpopdracht te formuleren, ideeën te bedenken en te verrijken, er 1 te kiezen om vervolgens een prototype van dat alternatieve kennis kado voor de ander in elkaar te knutselen.

Ruim een uur en 13 stappen later gaven de duo’s elkaar het kennis kado dat ze voor elkaar ontworpen hadden. De laatste stap was het vragen van feedback.

“Vraag NOOIT. Wat vind je ervan?”

Als ze elkaar dat hadden gevraagd was menig antwoord geweest:

“Leuk! Biertje?”

Wat je dan wel moet vragen?

Dat is het beste kennis kado dat ik een keer heb gekregen.

Nieuwsgierig? Mooi.

CORakel

16 sep

corakel.001

Voor het meeste wat we heel dag doen hoeven we geen originele en waardevolle oplossingen te bedenken. Als je voor een deur staat gaat je hand automatisch naar de klink, die je naar beneden duwt en de deur naar buiten. Je gaat niet bij elke deur een originele, waardevolle manier bedenken om aan de andere kant van die deur te komen. Voor het meeste wat de heel de dag doen hebben onze hersenen filevrije, goed verlichte snelwegen aangelegd die we gedachteloos nemen om te komen waar we willen zijn. Maar wat gebeurt er als die deur niet open gaat als je de klink naar beneden drukt en de deur naar voren? Zo was ik een keer in een kantoor en moest naar het toilet. Ik keek rond in de gang en zag een deur  waar ‘Toilet’ op stond. Mijn hand ging naar de klink en ik duwde de deur naar binnen; geen beweging in de deur. Conclusie: het toilet is bezet. Dus liep ik terug naar de vergaderruimte waar mijn collega’s zich bevonden en wachtte ik een aantal minuten. Toen ik na een minuut of 5, die veeeeeeeel langer duren met een volle blaas, nogmaals een poging waagde en het toilet nog niet vrij was, liep ik naar de receptie en vroeg de dame of er misschien nog een andere toilet was. De dame keek me verbaasd aan en vroeg me of ze alle 4 bezet waren. “Alle 4?” vroeg ik, waarop zij antwoordde dat er na de deur met ‘Toilet’ erop 4 heren en 4 dames toiletten bevonden. Ik had twee keer de klink naar beneden en de deur naar binnen geduwd zonder gewenst resultaat, de deur ging echter naar buiten open. Ik denk niet dat ik me ooit dommer heb gevoeld. Achteraf probeerde ik mijn actie goed te praten door te denken dat ik op het verkeerde been gezet was door het woord ‘Toilet’. Als er ‘Toiletten’ had gestaan was het nooit gebeurd. Ik had uiteindelijk hulp van een ander nodig voor de oplossing.

En ‘die ander’ kunnen we vaak goed gebruiken als we op cruisecontrole rondjes aan het rijden zijn op een rotonde zonder afslagen. Iemand die je uit je patroon haalt, een ruk aan het stuur geeft waardoor je je kapot schrikt, je koplampen een ander perpectief bieden, je geen idee hebt waar je heen gaat maar hoopt dat het goed komt.

Er zijn veel manieren om een ander licht op een probleem te laten schijnen. Mensen hebben de unieke kwaliteit zich dingen voor te stellen. Wij hebben verbeeldingskracht. Nike co-founder, Bill Bowerman zei, “If you have a body, you are an athlete.” Ik zeg;

als je hersenen hebt, ben je creatief.

En net als met atleten heb je goede creatieven en nog betere creatieven. En wat maakt de ene creatief beter dan de ander? Niet alleen het feit dat zij/hij meer verbeeldingskracht heeft maar dat zij/hij ook nieuwsgieriger, gedisciplineerder, vasthoudender is………… en beter kan samenwerken.

Maar laat ik me nu even focussen op verbeeldingskracht. Hoe kun je dat trainen? Hoe kun je beter worden in het verbeelden van andere mogelijkheden?

Laten we beginnen met het signaleren van een aantal blokkades die er kunnen optreden als je je verbeeldingskracht wilt aanspreken. Roger von Oech noemt er 10:

  1. Het juiste antwoord
  2. Dat is niet logisch
  3. Volg de regels
  4. Wees praktisch
  5. Het is geen spelletje!
  6. Dit is niet mijn gebied
  7. Doe niet zo gek
  8. Vermijd dubbelzinnigheid
  9. Fouten maken is fout
  10. Ik ben niet creatief

In ernstige gevallen van verbeeldingsloosheid kunnen meerdere blokkades elkaar snel opvolgen. Resulterend in “ik ben niet creatief” bevestigende gedachten. Het is interessant  deze blokkades waar te nemen (ernaar te luisteren; in Engels Listen) maar de stem in je hoofd ook het zwijgen op te leggen (in het Engels is Silent een anagram van Listen) en je vervolgens voor te stellen hoe iemand anders de vraag/het probleem zou oplossen en deze oplossing met open armen te ontvangen. Een bekende techniek is de Superheld; wie is je favoriete Superheld? Welke eigenschappen heeft deze superheld? Kies een eigenschap en zet deze eigenschap vervolgens in om de vraag/het probleem op te lossen. Belangrijk is dat je de kwaliteit van de oplossing niet beoordeelt. Het doel is je verbeeldingskracht te  vergroten om tot andere, originele ideeën te komen. Beoordelen doe je later.

Eigenlijk komen alle divergente denktechnieken op hetzelfde neer; het aannemen van een ander perspectief. Een van de leukste manieren die ik zelf veel gebruik zijn de Art Oracles; 50 kaarten gebaseerd op het leven en werk van 50 kunstenaars die je advies geven op drie niveaus; leven, werk en inspiratie:

artoracles2

Zullen we het proberen?

  1. Bedenk een vraag waar je wel wat hulp bij kunt gebruiken. Begin met Hoe……
  2. Reply, mail of WhatsApp me deze vraag.
  3. Kies een nummer tussen 0 en 51.
  4. Ik publiceer het advies van de kunstenaar

Ben benieuwd. Ik zit er klaar voor.

Om 11.35 kreeg ik de eerste vraag binnen via WhatsApp;

“Wat houdt mij op dit moment tegen? nummer 33”

Ik heb deze in overleg met de vraagsteller vertaald naar; Hoe kan ik mijn vrijheid nemen?

titian.jpg

De vraagsteller antwoordde:

“Ha, hier ben ik oprecht blij mee. Goeie gast die Titian, wil ik wel zijn.”

Waarop ik vroeg:

“Welke eigenschap van hem zou je willen inzetten?”

Antwoord:

“he remained competitive in style and production”

Waarop ik de vraagsteller vroeg:

Hoe zou je jouw stijl omschrijven?

Antwoord:

“mijn huidige stijl? Mmmmm, scherp maar soms iets te rationeel, terwijl de concepten waar ik het meest trots op ben juist avontuurlijk en ongebonden waren. Ik kan niet werken zonder een kern van waarheid maar verlang tegelijkertijd naar bevrijdende kunst. Gisteren nog met volle teugen genoten van La Grande Belleza”

Ik heb even overlegd met Titian en we zouden de vraagsteller willen uitdagen een avontuurlijk, ongebonden en oprecht compliment te verwoorden en dit live voor te lezen aan diegene.

 

Om 11.43 kreeg ik de volgende vraag:

Hoe kan ik het  laagdrempelige interventies maken om mensen van hun superego af te helpen? Nummer 47″

Het antwoord kwam van Superego Pablo Picasso:

pablopicasso

Waarop de vraag steller antwoordde:

“Tof. Picasso.”

En ik vroeg:

“En hoe helpt Picasso je?”

Antwoord:

“Picasso vertelt me om  niet te snel te convergeren en om mezelf uit te dagen het er niet te makkelijk van af te brengen.”

Waarop ik vroeg:

“Concreet? Wat zou Picasso met die Superego’s doen?”

Antwoord:

“Een affaire hebben? 🙂 Hij zou het waarschijnlijk abstraheren tot overkoepelende gedachten. Op een vernieuwende manier laten zien. Daarmee de weg vrijmaken voor een nieuwe stroming.”

 

Ik heb even overlegd met Pablo en adviseer je om de volgende keer de Superego’s letterlijk de mond te snoeren. Hoe dat mag je zelf bedenken. Doel is om ze in stilte met geometrische vormen (blokkendoos, (L)ego) hun inbreng vorm te laten geven en de groepsleden vervolgens een voor een te laten vertellen wat zij denken wat de opstelling betekent. De maker van de opstelling luistert in stilte met de rug naar de groep en schrijft zoveel mogelijk op van wat hij van de groep hoort.

 

 

 

 

 

 

Te gek hoe een balletje kan rollen

20 jul

KNIKKER.001

Eergisteren gaf ik een Design Thinking college op de universiteit van Stellenbosch. Ik had mezelf min of meer uitgenodigd via kennissen van mijn vader waarvan ik wist dat hun dochter daar professor is. Ik kreeg een plek in hun Visiting Artists Program en na het college kwam er een student naar me toe die vroeg of ik de Marble Machine kende. Het spel en design element uit mijn college deed haar denken aan de Marble Machine van Wintergatan, een Zweedse kunstenaar/muzikant. Ik vertelde haar dat ik hem niet kende en vroeg haar of ze me wilde mailen. Dat deed ze gisteren en WOW wat is dit gaaf.

Komt het omdat ik vroeger een fervent knikkeraar was of omdat ik gefascineerd ben door alles wat rolt? Of was ik geraakt door de schoonheid van de machine? Hoe alles met elkaar samenwerkte, de interactie van mens, machine en knikkers? En het klinkt ook nog eens geweldig. Ik vind het ook gewoon een heerlijk nummer. Dat al meer dan 50.000.000 keer is bekeken op youtube.

En wat blijkt, Martin Molin, de maker, had een paar jaar geleden Museum Speelklok in Utrecht bezocht en was zo geïnspireerd geraakt door de collectie dat hij vervolgens met het bouwen van de knikkermachine begon. Het heeft hem uiteindelijk 14 maanden, 3000 schroeven, heel veel platen mutliplex en 2000 knikkers gekost maar het resultaat is GE-WEL-DIG! En tot 20 augustus te zien in Museum Speelklok in Utrecht

Helaas ben ik tot 24 augustus in Zuid Afrika.

Gek hoe een balletje kan rollen.

Ik rol weer verder met mijn Volkswagen Machine.

IMG_1048

 

 

Dijksterhuis is (te) gek

6 jul

dijksterhuisisgek.001

Morgen vlieg ik naar Kaapstad maar ik ben al dagen op reis. Want wie niet reist is gek. Met niet tussen haakjes. Als dagen maken mijn hersenen kilometers in het nieuwe boek van Ap Dijksterhuis. Ik las eerder het geweldige ‘Het slimme onbewuste.’ van hem. Een echte aanrader over de werking van ons onbewuste en hoe je dat slim inzet bij het maken van beslissingen en het oplossen van vraagstukken.

wienietreistisgek_dijksterhuis

In zijn nieuwe boek neemt Dijksterhuis je mee op zijn vele reizen en licht zijn ervaringen  soms (te weinig naar mijn idee) toe met wetenschappelijk onderzoek. Een voorbeeld deel ik graag met jullie.

Stel….

wienietreistisgek.jpg

Nu vraag ik me een ding af.

Weet degene die van mij geld krijgt hoe groot het deel is dat ik weggeef?

Want dat maakt uit toch?

Anyways.

Voor de master kunsteducatie schreef ik een businessplan voor mij ‘Designthinking by Doing’ workshops. Een van de doelstellingen was meer workshops in het buitenland. Werk en reizen.

Want daar word ik gelukkig van.

Dit jaar is een heel gelukkig jaar hard werken en veel reizen. Milaan, Shanghai, Stellenbosch, Mexico en De Lier. 4 continenten in een jaar. Dat is een reCORd.

Volgend jaar Australië erbij.

Dan ben ik blij.

 

 

Kill your darlings

5 jul

killings.001

Weet je wat ik altijd heel lastig vind? Brainstormen met een groep als ik van te voren zelf al een heeeeeeel goed idee heb.

Ik vind het dan heeeeeeel moeilijk om nog naar andere ideeën te luisteren.

listensilent.001

En vind het heeeeeeel moeilijk om stil te zijn want het liefst vertel ik alleen maar over mijn fantastische idee.

listensilent.002

Gelukkig heeft Julia Cameron me leren loslaten. HardCOR loslaten. Bijna drie jaar schreef ik elke ochtend een pagina in mijn ochtendschrift zonder lijntjes met mijn rechterhand. Gewoon wat in je opkomt. Je blijft schrijven ook als je niet weet wat je moet schrijven. Dat schrijf je dat op ‘ik weet niet wat ik moet schrijven.’ Als je je pagina vol hebt geschreven dan verscheur of verbrandt (pas op in hotelkamers met rookmelders) wat je net geschreven hebt. En soms wil je dat echt niet omdat je wat je net geschreven hebt heel graag terug wilt lezen, of bewaren, of aan een ander wilt laten lezen, of welke andere hele goede reden je ook bedenkt om het te bewaren.

Maar dat mag niet van Julia dus dan doe je dat niet. Ik heb ochtenden gehad dat ik overwoog om maar te stoppen met het ochtendschrijfritueel zodat ik dat ene blaadje kon bewaren. Soms leken de blaadjes wel kilo’s te wegen en kreeg ik ze bijna niet verscheurd. Alsof ik een stukje van mezelf weggooide. Ik weet niet hoe eea psychologisch  werkt maar daarna voelde ik me juist in die gevallen enorm bevrijd. ‘Kill your darlings’ noemen sommige dat.

Gisteren en eergisteren gaf ik een workshop Design Thinking voor een groep internationale studenten waarvan ik wist dat een aantal al heeeeeele goede ideeën hadden. Dus kreeg iedereen gisterenochtend als opwarmingsoefening een A4tje met de vraag om daar in hun eigen taal op te schrijven wat ze dachten, en te blijven schrijven. Niet opkijken blijven schrijven. Ik stond met mijn laser voor de groep en richtte mijn laser op hun schrift bij aarzelingen. Na een minuut of twee werden de eerste schrijfhanden al gewapperd en vingers gestrekt. Ik verliet vervolgens het lokaal om drie minuten later terug te komen. Iedereen zat nog keurig te schrijven. Toen de eerste student zijn blaadje omdraaide om daar verder te schrijven bedankte ik iedereen en vroeg ze hoe ze zich voelden. Dat varieerde van ‘energiek’ tot ‘relaxt’. Van ‘all over the place’ tot ‘super gefocust’. Een student vertelde trots dat hij tot een belangrijk inzicht was gekomen en hield het blaadje als een groot geschenk vast.  We wisselden nog wat ervaringen en vroeg de groep vervolgens om hun blaadje te verscheuren. Vertwijfeling en onrust vulde het lokaal. Serieus? Ja echt waar. Ik was al gaan rondlopen met een klein vuilniszakje en vroeg iedereen zijn verscheurde ochtendschrijfsel in het vuilniszakje te stoppen. Weigeringen sloeg ik streng af en dwong ze toch echt hun schrijfsel los te laten. Toen ik bij de student met het grote geschenk aankwam zag ik dat hij een leeg blaadje in het vuilniszakje stopte en op zijn ochtendsschrijfsel was gaan zitten. Wat strenge steeds dichterbij komende blikken deden hem uiteindelijk afstand doen van zijn geschenk.

Ik hing het vuilniszakje aan de muur en vroeg de groep hoe ze zich voelde. Emoties gierden door het lokaal. Verdriet, euforie, vreugde en boosheid. Het hele emotionele spectrum kwam voorbij.

De student die net zijn grote geschenk was kwijt geraakt zat er verslagen bij maar langzaam kwam er een glimlach op zijn gezicht. Het loslaten was begonnen. Met een laatste blik op het graf van zijn lieveling maakte hij ruimte voor nieuwe ideeën.

Ik zag hem gedurende de dag nog wel af en toe melancholiek naar zijn verscheurde lieveling in het vuilniszakje kijken.

vuiliszakje.jpg

 

Een idee is geen idee.

18 jun

pidee.001

Een goed idee is een verkocht idee.

Ik heb al een idee.

Komende week gaan we met alle 280 eerstejaars HKU Kunst en Economie studenten ideeën bedenken voor vluchtelingen in asielzoekerscentra.

Daar gebruiken we net als vorig jaar het materiaal van de What Design Can Do Refugee Challenge voor. Ik ben dus alweer een tijdje bezig met de voorbereidingen en kijk, luister, voel, proef en ruik zoveel mogelijk als een vluchteling. Timing is perfect omdat ik privé aan het verhuizen ben en mezelf bij de selectie van mijn spullen de vraag stel;

Ik moet NU vluchten. Neem ik het mee?

En dat helpt. Niet dat mijn spullen nu in mijn Ortlieb tasje passen maar de perspectief wissel is uiterst effectief.

Voor de zekerheid heb ik voor straks toch maar een garagebox gehuurd voor als ik straks voor bijna twee maanden naar Zuid Afrika vertrek en voor een groot deel van de tijd in mijn Volkswagen T2 zal doorbrengen.

Schermafbeelding 2017-06-18 om 13.08.23.png

Maar ik dwaal af.

Ik wilde het hebben over het hebben van een idee. Afgelopen donderdag faciliteerde ik  samen met Irene Koel van The Zooooo een creatieve sessie voor het Rode Kruis. Daarbij zei op een gegeven moment iemand dat ze al een idee had. Dat was voordat we de divergentiefase ingingen. In de divergentiefase gaat het juist om het bedenken van heel veel ideeën. Niet zozeer om de kwaliteit maar om de kwantiteit. Want een goed idee bij begint bij veel ideeën. Dus eerst in je eentje veel ideeën bedenken die je dan vervolgens deelt met je teamleden. Maar wat als je nu al een supervetcoolretegoed idee hebt?? Zoals die dame van het Rode Kruis.

“Dan parkeer je dat idee even”

En dat is best lastig. Want je wilt het helemaal niet parkeren je wilt vol gas vooruit.

Ik had afgelopen vrijdag luisterend naar mijn vrouw een heel goed idee voor vluchtelingen in asielzoekerscentra. Mijn vrouw liet me namelijk dit nummer zien en horen van Joss Stone. Hierin zingt zij samen met een aantal Armeense muziekanten fonetisch mee. Toen ik dat zag, dacht ik WOW! wat een geweldig idee. Stel je voor dat je samen met elkaar elkaars muziek speelt en meezingt . Hoe gaaf is het om een vreemde taal gewoon mee te zingen.

Parkeren dat idee Noltee.

Shit wat is dat lastig.

Brainstorm

16 jun

brainstorm.001

Gisteren faciliteerde ik een gestructureerde groepsactiviteit waarbij de idee-ontwikkeling losgekoppeld werd van de idee-selectie voor een groep gecoördineerde menslievende professionals.

Anders gezegd; ik begeleidde een brainstorm voor het Rode Kruis. Dat deed ik voor en met Irene Koel van The Zooooo. Ik schreef al eerder of Irene. Hier en hier. Het was onze eerste opdracht samen en zeker niet de laatste.

Irene had met de mensen van het Rode Kruis al veel werk verricht. Dat had geleid tot een  een ingevuld waardepropositiecanvas. Hierin staan vragen als:

Wat is het probleem dat we willen oplossen?

Wie is onze primaire klant?

Wat zijn de pijnpunten (3 belangrijkste)

Wie is de klant van onze klant? (als die situatie er is)

Wat zijn hun pijnpunten (3 belangrijkste) 

Wat is onze waarde propositie?

Hoe lossen wij hiermee de pijnpunten op?

Welke voordelen verschaffen we?

Na een korte introductie van mezelf en een minicollege creativiteit gingen we aan de slag . Ik zal in deze post proberen om zo kort en duidelijk mogelijk uit te leggen hoe je een brainstorm kunt organiseren.

  1. Huur/regel een facilitator. Een goede facilitator inspireert en structureert. Focust op energie. Hij/zij hoeft geen verstand te hebben van het onderwerp maar weet op het juiste moment de juiste interventie te doen.
  2. Brainstorm met mensen die willen. Zie een brainstorm als een spel om tot oplossingen te komen. En een spel definieert Bernard Suits als ‘een vrijwillige poging tot het overwinnen van overbodige obstakels’.
  3. Brainstorm bij voorkeur op een externe, inspirerende omgeving.
  4. Geef iedereen een een pakketje post-it’s en een pen en vraag ze LEESBAAR te schrijven.
  5. Vraag de deelnemers om in groepjes van minimaal 3 en maximaal 5 individueel en in stilte de vraag die zij willen oplossen op een post-it te schrijven. Laat iedereen beginnen met ‘Hoe kunnen we……..?’ (5 minuten)
  6. Laat de deelnemers een voor een hun vraag voorlezen (geen toelichting) en laat ze hun Hoe kunnen we …..? vraag opplakken op een flip-over. Doe dit bij voorkeur staand. (5 minuten)
  7. Laat de deelnemers de verschillen met elkaar bespreken en ze samen  een nieuwe ‘Hoe kunnen we …..?’ vraag formuleren. Ze moeten het echt allemaal met elkaar eens zijn en de energie voelen om deze vraag op te willen lossen. Komen ze er niet laat ze er dan een kiezen die er het dichtst bij komt.  (15 minuten).
  8. Vraag alle deelnemers hun vraag op een post-it te schrijven en ze individueel 20 ideeën te laten bedenken. Alles is goed. Stimuleer ze om ALLES wat in ze opkomt op  te schrijven. Elke idee, gedachte of zelfs woord leesbaar op een nieuwe post-it. Laat ze niet oordelen over hun ideeën. Het gaat in deze fase (divergentie) om de kwantiteit en niet om de kwaliteit. (10 minuten)
  9. Doe vervolgens plenair een aantal divergentie technieken zoals De Superheld. Laat ze hun favoriete superheld kiezen, opschrijven wat de bijzondere kwaliteiten/krachten zijn van hun superheld en bedenken hoe ze met een van die kwaliteiten/krachten hun vraag zouden kunnen oplossen. Je kunt ze ook een letter laten kiezen, ze vragen welk dier er met die letter begint en vragen hoe dat dier de vraag zou oplossen. Of een kleur laten kiezen. Aan welke plek ze denken bij die kleur en ze vragen hoe ze daar op die plek de vraag zouden oplossen. Kortom divergentie technieken die ze dwingen om op andere plekken in hun hoofd te zoeken naar oplossingen……en niet te oordelen. Laat ze alle ideeën weer (altijd!!!) oplossen. (15 minuten)
  10. Vraag deelnemers om hun beste idee te kiezen (convergeren) en speel om en om de Superdure Consultant. Hoe werkt de “Superdure consultant”? De Superdure Consultant vertelt zijn/haar idee. De andere luisteren aandachtig (tja want het is een superdure consultant. Die voor heeeeel veel geld dit idee heeft bedacht, dus zal het wel goed zijn). Vervolgens kunnen er kort nog wat vragen gesteld worden. Niet te lang het gaat hier niet om validatie. Vervolgens draait de Superdure Consultant vult zich met de rug naar de rest en noteert, zonder verder deel te nemen aan het gesprek alles wat de rest van het team aanvult. Zij beginnen met een “Ja! Wat een goed idee he!” Om het vervolgens aan te vullen met “En dan zou je ook nog……….” Het leuke van de oefening is is dat mensen gaan denken in mogelijkheden ipv beperkingen. De snelheid bevordert dit alleen maar. Houdt het tempo er dus in, je wilt niet dat men te lang nadenkt. Als je merkt dat de energie laag wordt stop je en laat je ze de volgende “superdure consultant” kiezen. (20 minuten)

Het is inmiddels 8.30

Ik moet wat supergoedkope consults gaan geven op HKU.

Wordt vervolgd.

 

 

Incubatie fontein

25 jul

Ik hoop niet dat de posts van de afgelopen dagen hebben geleid tot ongemakkelijke situaties in de familiesfeer. Zo ongemakkelijk als in Festen zal het waarschijnlijk niet geweest zijn.

Ongemakkelijk is een mooi bruggetje naar over wie ik het vandaag wil hebben; Marcel Duchamp. De man die de kunstwereld op zijn kop zetten met Fountain. Het omgedraaide urinoir dat hij in 1917 onder het Pseudoniem R. Mutt indiende als bijdrage aan de eerste jaarlijkse show van de Society of Independent Artists in het Grand Central Palace in New York. Fountain werd door de commissie waar Duchamp ook deel van uitmaakte afgewezen, terwijl in principe alle werken van kunstenaars die een bijdrage betaalden, geaccepteerd werden. Uit verontwaardiging over deze afwijzing zegde Duchamps zijn positie in het bestuur van de vereniging op. Het werk werd in plaats daarvan tentoongesteld in de studio van fotograaf Alfred Stiegitz en hier ook gefotografeerd.

Ik geloof dat er op dit moment 17 Fountains in omloop zijn. Het origineel is er niet meer. daar is slechts nog een foto van:

Fountain-Bron-Marcel-Duchamp-foto-Alfred-Stieglitz

Met Fountain moet ik aan twee dingen denken.

Ten eerste omdat het op zijn kop zetten van een bestaand voorwerp en dat bestempelen als kunst zo nieuw was dat menig kunstkenner niet wist wat hij/zij er mee aan moest. Duchamp stelde hiermee de vraag “Wat is kunst?” Moet kunst door de kunstenaar gemaakt zijn om kunst te mogen zijn. Nam hij hiermee de kunstwereld in de zeik of was het gezien de ontwikkelingen in de (kunst)wereld een bloedserieuze uitdaging dat we een nieuw perspectief nodig hadden om naar de wereld te kijken?

Ten tweede omdat in retrospectief ik Fountain een prachtige metafoor vind voor een van de fases van het creatieve proces zoals Wallas deze een kleine 10 jaar later benoemd in The Art of Thought; preparatie, incubatie, illuminatie en verificatie. Het omgedraaide urinoir als metafoor voor incubatie. Het bewuste even loslaten om het 200.000 keer snellere en oneindig veel grotere onbewuste aan het werk te zetten. Zou het feit dat er urinoirs zijn waar mannen de eenvoudige taak moeten volbrengen in de pot te pissen de reden zijn dat er meer mannelijke uitvinders zijn die tot illuminatie komen dan vrouwen? Of is zittend plassen minstens zo effectief om tot nieuwe inzichten te komen.

Duchamp weet als geen ander wat het is om te pauzeren tijdens het creatieve proces. Zijn Etant donnés nam 20 jaar in beslag en voor het vrouwelijke model gebruikte hij twee van zijn echtgenotes. Het werk is een installatie bestaande uit een oude, houten Spaanse deur  waar je door een gat naar de scene erachter kunt kijken. Nieuwsgierig geworden?

De Slumdog Millionaire van de documentaires

19 jul

waste-land-poster

Toen ik gisteren schreef of Theaster Gates moest ik denken aan een andere kunstenaar die dingen doet met afval en de opbrengst van zijn kunst terug geeft aan de gemeenschap waar het afval vandaan komt. Ik ben 4 jaar geleden begonnen met het volgen van een vak voor de master kunsteducatie om te kijken of het iets voor me was, studeren. Ik had namelijk nog nooit een college vanaf de schoolbank gevolgd. Ik had er alleen maar vóór gestaan. Ik volgde het vak Creativiteit en Duurzaamheid en schreef er dit stuk voor.

En tijdens dat vak zag ik de documentaire Wasteland, over Vik Muniz en wilde deze graag met jullie delen. Ik kon op zowel youtube als vimeo de docu niet vinden dus bestelde hem net bij bol.com

Hier is de trailer en als je hem samen met mij in de filmlounge in The Movies in Dordrecht wil zien, stuur je me een mailtje cornoltee@mac.com

Will Gates

17 jul

Will Gompertz is me aan het leren denken als een kunstenaar met zijn boek ‘Denken als een kunstenaar’. Het lezen ervan is weer een genot, net als zijn vorige boek ‘Dat kan mijn kleine zusje ook’. Will is inderdaad de beste (en leukste leraar) die je nooit gehad hebt en ik ben blij dat ik hem ontdekt heb. Ik kocht ‘Dat kan mijn kleine zusje ook’ omdat ik meer wilde weten over moderne kunst en werd als een klein ventje aan de hand genomen door Will. Hij nam me ruim honderd jaar terug in de tijd en liet me kennis maken met kunstenaars, plaatsen, kunstwerken en hun relaties op een manier die mij zo enthousiast heeft gemaakt dat het boek nu op de boekenlijst van HKU staat en volgend schooljaar alle bijna 300 eerstejaars Kunst en Economie studenten ook op reis gaan met Will. ‘Dat kan mijn kleine zusje ook’ is namelijk de basis voor het nieuwe vak Art Histories. Ik schreef daar al eerder over.

Het is trouwens gek om nu niet in gespreksvorm met Piet Mondriaan te schrijven zoals ik maandenlang deed voor mijn ontwerp onderzoek voor de master kunsteducatie. Elke keer als ik een zin afmaak, hoor ik Piet in mijn hoofd een vraag stellen.

Al schrijvend schieten er namelijk allerlei ideeën en vragen door mijn hoofd die ik niet altijd een logische plek kan geven op ‘papier’. Piet was dan vaak een uitstekende interventie om die spontane impuls te volgen. Zo begon ik deze post omdat ik iets wilde vertellen over Theaster Gates, “de meest inspirerende en ondernemende persoon die Will Gompertz ooit heeft ontmoet.” In een gesprek met Piet had Piet bijvoorbeeld gevraagd waarom ik het boek zo interessant vond. En dan had ik hem het verhaal van Gates verteld. Vorig jaar won Gates in Cardiff de Artes Mundi prijs inclusief een geldprijs van 40.000 pond die Gates onmiddellijk deelde met de negen anderen genomineerden. Dat vond ik heel bijzonder en inspirerend en zette mijn parachute nog verder open, om maar met Zappa te spreken;

Frank-Zappa-A-mind-is-like-a-parachute

Gates kocht in 2006 een huis in South Side (Jawel Sander van de Fun Lovin’ Criminals).

In South Side (Chicago) is 99,6 zwart en als je er een blanke tegen komt is  “hij een crackverslaafde, een maatschappelijk werker of een politieman in vermomming.”

Gates kocht er een huis huis omdat het goedkoop was en hij zo dichtbij de universiteit woonde waar hij verantwoordelijk was voor de artistieke programmering. In het huis verbouwde hij een kamertje tot pottenbakkersatelier om zijn hobby te kunnen uitoefenen. Zijn baksels probeerde hij in het weekend te slijten op markten op het platteland. Met weinig succes dus besloot Gates het te proberen op een andere markt; de kunstmarkt. Maar wie zat er te wachten op de keramiek van een part time kunstenaar uit de moordhoofdstad van Amerika?

nobodycares.001

Bovenstaand plaatje komt uit het briljante boekje:

ignoreeverybody

En dat is precies wat Gates deed. Hij vermeed iedereen en bedacht zijn eigen manier om zijn keramiek meer waarde te geven. Een jaar later,in 2007, exposeerde hij zijn keramiek in het Hyde Park Art Center van Chicago, echter niet onder zijn eigen naam maar onder die van een legendarische oosterse pottenbakker Shoji Yamaguchi, die niemand kende omdat hij helemaal niet bestond. Een heel slim gekozen naam omdat Shoji Hamada een beroemde Japanse pottenbakker was en Yamaguchi een streek in Japan waar Gates zich een jaar lang had verdiept in keramiek. Gates bedacht tevens een dramatisch levensverhaal rondom Shoji Yamaguchi en de mensen genoten vol bewondering van het werk van Shoji Yamaguchi. Maar toen het bedrog enige tijd later uitkwam…… 

%d