In mijn poging een overzicht te maken van mijn favoriete Design Academy eindexamen projecten van dit jaar probeer ik eerst antwoord te krijgen op de vraag waarom ik in mijn voorbereiding voor Social Design kies als eerste categorie in het 500 pagina tellende jaarboek van de Design Academy. Social Design definieer ik als het gezamenlijk transformeren van een huidige situatie in een gewenste situatie. De afgelopen dagen gaf ik voorbeelden van Fran Edgerley (ASSEMBLE), Jeroen Everaert (MOTHERSHIP), Theaster Gates en Gap Fillers. Vandaag wil ik het hebben over een voorbeeld dat ik las in het nieuwe boek van Dan en Chip Heath; The Power of Moments.
Ongelooflijk maar waar maar er zijn nog steeds zo’n miljard mensen die geen toegang hebben tot schoon stromend water. Niet uit een kraan om te drinken en niet in een toilet om te door te spoelen. Wat voor ons heel normaal is is voor velen een bron van ziekten en, zacht uitgedrukt (leuke woordspeling), heel vervelend. Ik ben me de laatste tijd weer meer bewust van het feit hoe luxe het is dat er vers, schoon water uit de kraan komt. De gootsteen in de badkamer was namelijk verstopt. Meerdere ontstoppings pogingen in de vorm van toegediende agressieve vloeistoffen hadden niet het gewenste resultaat. Het water liep niet door. Nou heeeeeeeel langzaam. En dan duurt het heel lang voor je uitgespuwde tandenpastaspeeksel die ronddrijft in een centimeter diepe waterlaag weg gespoeld is. Want ik laat het niet zo achter voor de tandenpoetsers na mij. Toen ik vrijdagavond zonder mijn tanden te poetsen naar bed ging was de maat vol. Bij de Gamma kocht ik een drie meter lange flexibele metalen slang, verwijderde de siffon en penetreerde de afvoer. Op zo’n 50 centimeter was er geen beweging meer in de slang te krijgen. Het leek alsof ik in een niet te nemen chicane was beland. Meerdere pogingen strandden in een bocht op 50 centimeter van de start/finish. Draaien en gas geven hadden geen enkele zin. Zo moet Jos Verstappen zich gevoeld hebben in de races waarin zijn bolide hem in de steek liet. Mijn verhaal deelde ik afgelopen zaterdag met een vriendin en zij stelde de ouderwetse gootsteenontstopper voor. Met deze geleende gootsteenontstopper en de tip om het terugloop afvoer gat af te plakken, liet ik gisteren een beetje water in de afvoer lopen en zette de rubber mond op de afvoer. Het resultaat van wat er toen gebeurde wordt geen cliffhanger maar iets wat wij als normaal zien; schoon doorstromend water. Ik ben weer extra blij met vers stromend water.
Maar wat te doen als dat er niet is. Geen stromend water om te drinken en geen stromend water om je poep en plas weg te spoelen? Dan poep en plas je buiten. Wat in grote delen van de wereld de gewoonste zaak van de wereld is. En dan zijn er natuurlijk hulporganisaties die denken dat het het plaatsen van Dixi’s het probleem oplossen. Die denken van de huidige situatie; iedereen poept en plast buiten naar de gewenste situatie: iedereen poept en plast in een Dixi te gaan……door Dixi’s te plaatsen. Dus wordt er geld ingezameld, sponsors geregeld, hard gelopen op lagere scholen en noem maar op. Resultaat. Niemand poept en plast in zo’n Dixi. Een van de redenen werd mooi verwoord door een bewoner van het dorpje in Azië waar de Dixi stond; ik ga toch niet mijn behoefte doen in een huisje dat duurder is dan mijn eigen huis. En zo waren er meerdere redenen dat niemand gebruikt maakte van de geplaatste toiletten. Nobody likes change, except a wet baby…..en die kunnen nog niet lopen.
Als je gaat ontwerpen, een huidige situatie wilt veranderen in een gewenste situatie, moeten de stakeholders, in dit geval de bewoners, wel de noodzaak voelen om te veranderen. En daar ontbrak het aan. Maar hoe veroorzaak je die klik bij de bewoners. Hoe zet je hun mentale switch van OFF naar ON.
Ik schaar het volgende voorbeeld onder social design omdat het prachtig laat zien dat zelfs als je als ontwerper weet wat de huidige en gewenste situatie is, je transformatie gedoemd is te mislukken als je de gebruikers niet mentaal meekrijgt in die verandering. Omdat ze niet weten, niet willen dus niet kunnen veranderen. Waarom zouden ze?
Eerst moest ze de huidige situatie uitgelegd worden. En niet met een Powerpoint in een klaslokaaltje. Nee ze moesten de ernst van de huidige situatie voelen, ruiken, horen en proeven. Mensen met zwakke magen kunnen nu afhaken. Morgen kom ik met een frisser verhaal. Tot morgen. Daaaaaag.
Hallo Die Hard. Jij denkt dat je maag het aankan. Komt ie.
Om de huidige situatie te verkennen gingen de ontwerpers naar een dorp toe en vroegen een aantal inwoners of ze mee wilden doen aan een onderzoek over water. Ze gingen met hen in gesprek en vroegen ze ook of ze wilde aangeven waar ze poepten en plasten. Na een wat ongemakkelijke start, menig bewoner schaamde zich toch om over het onderwerp te praten, laat staan hun favoriete poepplek te delen, kwam de groep los en werden er volop plas en poepplekken gedeeld. Om de huidige situatie nog beter, visueel, in kaart te brengen werd de bewoners gevraagd gele kalk te strooien op de poep en plas plekken. Grote cirkels waar veel werd gepoept en geplast, kleine op de geheime, verder van het dorp gelegen plekken. Resultaat. Bijna het hele dorp was geel. De zwarte dikke poepvliegen staken mooi af tegen het geel en waren daardoor nog meer zichtbaar.
Staand in het gele slagveld en omringd door een druk zoemend leger van vliegende poepsoldaten vroeg een van de ontwerpers of hij een glaasje water kon krijgen. Even later vroeg hij een van de bewoners of hij dat glas water op zou drinken waarop deze het glas aannam, een paar slokken nam en het weer halfleeg teruggaf. Hierop trok de ontwerper een haar uit zijn hoofd, liet het aan de bewoners zien en liep vervolgens naar een grote gele cirkel en roerde zijn haar opzichtelijk in een hoop poep. Met omgekeerde hand liep hij met de poephaar omhoog gericht terug naar de groep die terugdeinsde alsof hij een dodelijk wapen droeg. Het aantal vieze gezichten trekkende bewoners en de kokhals geluiden vermenigvuldigde zich in rap tempo toen de ontwerper de haar in het halfvolle glas water doopte en heen en weer roerde om het vervolgens weer aan de bewoner die net de helft had opgedronken aan te bieden. Deze had beide handen nodig om zijn kokhals te onderdrukken en deed een stap achteruit. De ontwerper vertelde vervolgens dat een vlieg zes poten heeft en de bewoners al jaren elkaars poep aten.
Als je een huidige situatie wilt veranderen in een gewenste situatie moet je gebruikers wel mentaal meekrijgen. Want ‘nobody likes change……except a wet baby’
In mijn poging een overzicht te maken van mijn favoriete Design Academy eindexamen projecten van dit jaar probeer ik eerst antwoord te krijgen op de vraag waarom ik in mijn voorbereiding voor Social Design kies als eerste categorie in het 500 pagina tellende jaarboek van de Design Academy. Social Design definieer ik als het gezamenlijk transformeren van een huidige situatie in een gewenste situatie. De afgelopen dagen gaf ik voorbeelden van 
