Moge Piet.
Moge Cor. Vond het heel interessant om via jou te horen wat de kinderen antwoordden op de vraag “Wat heb je geleerd?”
Daar zitten inderdaad mooie uitspraken tussen. Het heeft me ook geïnspireerd tot een idee om het project af te sluiten. Het is mede geïnspireerd door het experiment wat ik vorig jaar deed in de seminarweek op HKU.
Een experiment op HKU? HKU is toch de school waar je lesgeeft?
Klopt. Onderwijs ontwerpen begint meestal met je leerdoel en gaat via het toetsen en de beoordelingscriteria terug naar welk onderwijs daar bij past. Tijdens mijn UNSCHOOL experiment hanteerde ik slechts twee richtlijnen, of noem het thema’s. Tweeëntwintig studenten schreven zich in op onderstaande tekst:
UNSCHOOL, you must unlearn what you have learned.
“Om te groeien moet je soms eerst een stap terug doen. Een stap terug en dan twee stappen vooruit. Samen gaan jullie vooral veel afleren. Afleren door eerst terug te gaan naar een situatie zonder oordeel. Want over alles wat we zien, horen, ruiken, proeven en voelen hebben we een oordeel. Dat is nodig om te overleven in een wereld van overvloed, zodat we niet constant hoeven na te denken bij de keuzes die we maken. Weten dat een rood stoplicht ‘stoppen’ betekent, helpt ons overleven. Maar soms moet je dingen niet zomaar aannemen. In dit seminar ga je leren loslaten, even helemaal terug naar jezelf. Afleren wat je geleerd hebt. Een CTRL + ALT + DEL op jezelf. Dichterbij jezelf brengt je namelijk verder dan ooit. En dat is een goed begin van de vakantie.”
Cor weet je wat ik de mooiste zin uit bovenstaande tekst vind?
Vertel
“Dichterbij jezelf brengt je verder dan ooit.”
Bijna net zo mooi als “Doen brengt het denken verder.” waar ik eerder over schreef en eigenlijk de essentie is van ontwerpend onderzoek en het thema van dit blog; Design Thinking by DOING.
Hoe heb je die week vormgegeven?
Ik had 5 professionals gevraagd of ze een een programma onderdeel willen maken geïnspireerd op de tekst van Yoda een karakter uit een science fiction film:
“You must unlearn what you have learned.”
Niets meer. Ik hoefde geen voorstellen, presentaties vooraf of dagplanningen. De professionals zijn niet voor niets professionals. Ik vroeg ze maar een ding. Hoe ziet een dag school er uit als jij de directeur bent van UNSCHOOL?
Ik had geen idee wat we gingen doen. Het werd een groot experiment. En dat kan dus niet mislukken. Geen leerdoelen, beoordelingscriteria, deliverables, toetsmatrijzen, OER’s, etc.
De week werd een grote vrijwillige poging tot het overwinnen van overbodige obstakels.
Klinkt interessant. Maar hoe zag die week eruit?
22 juni 2015 was de eerste UNSCHOOL dag en dat was een lesje loslaten. Mijn ochtend stond in het kader van spel en het overbodige obstakel dat ik voor mezelf had ingebouwd was dat ik alles wat ik deed nog nooit gedaan had en dat iedereen mee deed op vrijwillige basis. Ik bood eigenlijk alleen maar opties aan en liet gaan. Liet het gebeuren.
De opties zagen er zo uit:
En de keuze werd gemaakt door het inzetten van hun joker. Mijn visitekaartje die ik iedereen vooraf had gegeven.
Zoals je op bovenstaand plaatje kunt zien gingen we naar buiten en wandelden twee aan twee, hand in hand door de binnenstad van Utrecht waarbij ik, net als ik de week ervoor tijdens de Bijlmer WijkSafari, vragen influisterde. Tijdens de wandeling bedacht ik de “oefeningen” maar liet het vooral gebeuren. Het resulteerde in een stiltekring rondom de fontein in de tuin onderaan de Dom, een ontmoeting met een kleuter die uit een speelgoedkeuken kwam, een gebrekkig Engels antwoord op de vraag waarom er “A bag on the vlag” was en een chinees whispergame hand in hand staand aan de rand van de gracht. Teruglopend belandden we in een steegje waar we onder een rozenstruik en druivenrank tegenover elkaar gingen staan en 6 dingen aan onze outfit veranderden en onderweg belletje trokken en vuilniszakken verplaatsten.
Terug in ons lokaal vroeg ik of ze de wandeling terug wilde lopen in hun hoofd en alle dingen wilden opschrijven die ze meegemaakt en gezien hadden. Op de vraag welke woorden we allemaal zouden hebben hielden we twee woorden over: fontein en hand. Met deze twee woorden maakten we een wervende regel voor de advertentie van de stadswandeling. Het beeld dat we ervoor gebruikten kozen ze door een getal tussen de 1000 en 1650 te noemen. De paginanummers van de oude gebonden tijdschriften die ik van Anna-Maria had gekregen.
Het resultaat van een ochtend loslaten en laten gaan:
En dat had je niet voorbereid?
Dat lijkt me best eng…..en spannend.
En hoe reageerden de leerlingen?
Ik dacht dat ik heel blij zou worden van UNSCHOOL maar eigenlijk was ik heel verdrietig. Weet je waarom? Omdat de leerlingen zo geconditioneerd zijn dat ze heel braaf doen wat we ze vragen en niemand tot bijvoorbeeld vroeg ‘Waarom?’ ze de dingen moesten doen. Niemand vroeg mij de eerste 2 dagen waarom ze nu eigenlijk hun telefoon moesten inleveren aan het begin van UNSCHOOL. Ze zetten allemaal braaf hun telefoon uit en legden hem netjes op de door hun gemarkeerde parkeerplaats.
Maar het ging nog verder dan niet vragen. Toen er de tweede dag een aantal nieuwe studenten binnen kwam, legden zij ook gewoon hun telefoon op tafel omdat de rest dat deed.
Later op de dag kwam het experiment van G.R. Stephenson uit 1967 ter sprake.
Op https://badryouyou.wordpress.com/2013/06/09/conditionering-apen-experiment/ vond ik een Nederlandse vertaling:
Experiment 1:
Hij plaatste 5 apen in een kooi met daarin een ladder. Bovenaan de ladder plaatste hij een banaan. Toen een van de apen de ladder wilde beklimmen bespoot hij die aap en de overige vier met koud water. Later weer poogde een andere aap hetzelfde, maar ook hij en de overige apen werden met ijskoud water bespoten. Daarna durfde geen aap meer de ladder te beklimmen.
Experiment 2:
Bij het volgende experiment, haalde hij een van de apen weg en plaatste een nieuwe aap de in kooi. Zoals verwacht ging deze nietsvermoedende aap ook de ladder beklimmen en opeens vielen de overige vier apen hem aan en hielden hem tegen. Logisch, want ze wilden niet bespoten worden.
Experiment 3:
Daarna haalde hij een van de eerste groep apen weg en verving hij het met een nieuwe. Dus in totaal zijn er twee nieuwe apen en 3 over van de eerste groep. Ook in dit geval was het voorspelbaar dat deze tweede aap hetzelfde zou doen, namelijk de ladder beklimmen om de banaan te pakken. Maar ook hij werd door de rest van de apen inclusief de eerste geplaatste aap aangevallen. De eerste nieuwe aap heeft geleerd (conditionering) dat “als je de banaan probeert te pakken, dan zal je in elkaar geslagen worden.”
De wetenschapper bleef steeds de groep apen een voor een vervangen met een nieuwe aap totdat de hele groep vervangen werd. Al deze vervangen apen waren niet op de hoogte van de alle eerste experiment, namelijk dat als je probeert de banaan te pakken dat je dan bespoten zal worden met koud water. Maar ze hebben wel het gedrag overgenomen (vandaar het woord na-apen), dat wanneer een van hen de ladder poogt te beklimmen in elkaar geslagen zal worden.
Zodoende wisten de apen onderling niet waarom ze een aap in elkaar moeten slaan als hij probeert de ladder te beklimmen, maar ze hebben wel onderling een ‘wet/ regel’ gemaakt, dat als een van hen dat probeert in elkaar geslagen zal worden.
En in een plaatje ziet dat er zo uit:
Dat is heel schokkend.
Dat is blijkbaar hoe het werkt in groepen.
Hoe liep het uiteindelijk af?
Goed dat je het vraagt want dat is eigenlijk waarom ik je dit vertel. We eindigden UNSCHOOL in Rotterdam. We begonnen de ochtend met het proeven van de meest heftige chocolade die ik bij Leonidas kon vinden. De dame bij Leonidas op Rotterdam Centraal verzekerde me dat de dag na het eten van de chocolade dan niet meer stuk kon. Ik vroeg haar vervolgens tot hoe laat ze werkte. 15.00 en verzekerde haar dat ik samen met mijn UNSCHOOL leerlingen mijn geld zou komen terughalen als we geen topdag zouden hebben.
En ben je terug gegaan?
Nee! Het werd een topdag en omdat ik benieuwd was hoe de UNSCHOOLERS dit schoolexperiment hadden ervaren, vroeg ik ze, nadat ze hun chocolaatje op hadden, dit met de hand op te schrijven op een blaadje zonder lijntjes:
“Deze week heeft mij geïnspireerd en gemotiveerd. Dit seminar heeft mij doen laten inzien dat we eigenlijk gewoontedieren zijn. We volgen elkaar, we volgen de regels. “Het Systeem”. We durven niet anders te zijn terwijl we dat misschien wel willen. Ik ben het deze week niet geweest, anders. Maar het heeft me wel aan het denken gezet; het is niet erg om wat meer open te zijn naar mensen. Eerlijk te zijn over jezelf. Wie weet zit iemand juist wel op jouw verhaal te wachten. Mijn verhaal dus. Ik ben van nature een gesloten persoon ook al zou je dat misschien niet zeggen. Ik heb het bijna nooit over mezelf. Deze week heb ik als mooi ervaren. Er bestaan ook aardige mensen die het beste met je voor hebben.”
“Deze week heb ik geleerd om nieuwsgierig te zijn en mij open te stellen voor nieuwe dingen. Doordat we van te voren niet wisten wat we elke dag zouden doen ging ik met meet enthousiasme naar school dan normaal. Ik werd nieuwsgierig naar wat we zouden doen en heb geleerd om eens af te wijken van een planning. Hierdoor stelde ik mezelf meer open dan normaal en heb ik onbewust een heleboel kleine dingen kunnen leren. Dit door naar gastdocenten te luisteren, leren om creatief te schrijven en mijzelf te ontwikkelen als persoon in een onbekende groep en deze groep mijn visie en droom te delen.”
“Ik heb geleerd om me vaker af te vragen waarom je iets (moet) doen. Ook ben ik gaan inzien hoe dit je creatiever maakt. Daarnaast, misschien wel het allerbelangrijkste, was het heel erg leuk om te doen en zijn we een gezellige groep. Dit komt mede door de activiteiten die we samen hebben gedaan.”
“Unschooling gaf mij een gevoel van vrijheid. Dit gevoel haalde deels bij mij de druk weg om te moeten presteren. Maar niet op een negatieve manier, want ik voelde we constant de drang om te leren. Ik heb het idee dat ik meer open stond en daardoor werd ik creatiever en nam ik informatie op een prettige manier tot me. Persoonlijker ook. In eerste instantie was ik niet zeker of unschooling bij mij pas, maar al snel merkte ik hoe belangrijk dat stukje vrijheid is om het beste uit jezelf te halen en te doen waar je hart ligt. Van deze seminar heb ik heel veel energie gekregen en liet mij nadenken over waar ik sta en naar toe wil.”
“Unschool. Wat betekent dat voor mij? Vraag je een keer af waarom je de dingen doet die een ander zegt. Zou je niet gewoon je eigen weg volgen? Unschool draait het schoolleven om, geeft het een andere draai. Hoe zien wij school het liefst? MEER UNSCHOOL! Communiceer met elkaar. In een week hebben we elkaar leren kennen door informatie te delen wat je misschien normaal niet zou delen. Het brengt je dichter naar elkaar en je begrijpt en respecteert elkaar!”
“Fijne week! Relaxt. Neem 2 dingen vooral mee. Neem de regels niet altijd te serieus. Het gaat om het resultaat en blijf werken aan je dromen.”
“What did I learn? Tot nadenken gezet over alles maar aannemen omdat “het hoort”. Niet meer blindelings regels opvoeren. Het “omdenken” van woorden. Zo is een paddenstoel een troon voor een dikke pad, i.p.v. een lieflijk rood met witte stippen paddenstoel. Dat Popatepitel niet in Canada maar Mexico ligt.”
“Relax, fijn, rust, geen stress, geen telefoon (zou fijn zijn op “school”), geen verwachtingen. Motivatie, gedachten delen, waarom? Wat wil ik nou eigenlijk? Het helpt om geen plan te maken vooraf. Laat het op je afkomen maar blijf je afvragen: waarom doe ik dit? Wat vind ik hier van? Ik vind Unscool “cool”. Meer geleerd dan ik had verwacht. Niet plannen geeft rust. Open staan voor diepere interesses. Ik ga me vaker afvragen Waarom doe ik dit?”
“ik ben blij dat ik voor dit seminar heb gekozen en geen ander. Cor jij bent een man naar mijn hart. In veel dingen die je vertelt, herken ik mezelf vaak terug. En ik luister daardoor extra goed. Ik heb deze week veel geleerd en misschien ben ik aan veel dingen weer herinnerd. Zoals even alles loslaten. Ik kom wel eens in de knoop met mijn gedachten en zoiets als wij deze week doen, helpt mij weer een beetje uit de knoop. Positiviteit!!! We hebben eigenlijk alles gedaan wat ik leuk vind. Spelenderwijs leren. Creatief schrijven. Informele sfeer. Ik voel me weer gemotiveerd en geïnspireerd. Niet denken maar doen. Ik had eerder hierin les moeten krijgen – creativiteit en verbindingen maken. Om van mijn chaos een beetje orde te maken. Bedankt.”
“Deze week bij Unschool heeft me vooral aan het denken gezet over de manier van les geven. Zoals we deze week les kregen had meer effect op mij dan hoe we normaal les krijgen. Ik had hierdoor veel meer zin om naar school te gaan omdat ik niet wist wat er vandaag zou gaan gebeuren. Leerlingen laten doen wat ze willen geeft hun een vrij gevoel en zelfstandigheid. Ik denk dat in de toekomst scholen zeker zullen veranderen. Het gebeurt nu al met meer technologie op scholen. Het klaslokaal uit hielp voor mij ook heel erg. Hierdoor werd ik nieuwsgierig en had ik meer zin om iets te leren. Door alleen de locatie te veranderen werd de les gelijk veel effectiever voor mijn gevoel. Ik kreeg inzicht in hoeveel regels er eigenlijk zijn en dat we ons daar allemaal braaf aan houden. In deze week gingen we ons afvragen waarom we bepaalde dingen doen. Ik vond het heel interessant om bepaalde dingen deze week op een andere manier te bekijken.”
“Het afleren is moeilijker dan het aanleren. Niet wetende wat je te wachten staat. Strenge regels zorgen voor minder openheid in je persoonlijkheid. Voor mij een week zonder stress. Veel leuke mensen leren kennen. Een andere en nieuwe manier van les geven met een grotere aanwezigheid bij vakken. De vrijheid om je vragen te kunnen stellen en te laten doen wat je wilt is plezieriger om naar school te gaan. Unlearned School.”
“Deze week Unschooling is mij heel erg goed bevallen. In het begin was ik zeer sceptisch maar ik moet zeggen dat ik wel kan wennen aan deze manier van lesgeven. Moeten is voor mij omgezet in willen. Dit was voor mij het grootste voordeel van Unschool.”
“Wat Unschool voor mij was: Ik zag Unschool als één groot sociaal experiment. Iedereen moet op een nieuwe manier initiatief tonen om uiteindelijk bij te dragen aan het programma. Dat gaat niet makkelijk wanneer leerlingen dat niet gewend zijn: zij houden zicht in eerste instantie op de achtergrond. Gaandeweg merkte ik dat de groep en actievere houding aannam, ikzelf ook, en dat de groepsdynamiek daardoor positief veranderde. Door na te denken over waarom we bepaalde dingen “moeten” leren, heb ik op een nieuwe manier mijn interne stage bekeken. Ik heb hierbij aangegeven dat de functies en taken die aangeboden werden niet overeen kwamen met mijn interesses. Dit heb ik uitgesproken terwijl ik dit waarschijnlijk niet zonder dit seminar had gedaan. Unschool heeft mij er eigenlijk tot aangezet op kritische wijze opnieuw naar mijn eigen (leer)gedrag te kijken. Het grappige van Unschool is dat ik eigenlijk met alle activiteiten, hoe vaag ze ook waren, WEL het gevoel had dat ik leerde wat ik wilde leren en daar ook zelf een keuze in had om het te leren. Die ‘feeling’ zou ik eigenlijk meer terug willen vinden in de opleiding.”
“Wat Unschooling mij geleerd heeft? Het loslaten, ga iets doen, ga ergens heen en zie maar hoe het is. Probeer niet altijd alles onder controle te houden. Ook moet je meer vragen stellen. Waarom doe je iets? Blijf dat je altijd afvragen en je zult groeien…”
Dat is fantastisch! En geweldig dat HKU je die vrijheid geeft.
Daar ben ik HKU ook heel dankbaar voor. Net zoals ik ze dankbaar ben dat ik de master kunsteducatie mocht volgen. Want weet je Piet, anders was ik jou ook nooit tegengekomen en hadden we nooit 60 kinderen uitgedaagd een Mondriaan te maken.
Maar Cor, je begon je verhaal met dat UNSCHOOL je geïnspireerd had voor het afsluiten van je master. Hoe zie je dat?
Ik wil de leerlingen na ons bezoek aanstaande vrijdag aan jou interviewen en filmen en deze film als eindstuk gebruiken. Ik stel me voor dat ik de leerlingen voorafgaand aan het filminterview de volgende drie vragen stel, ze de antwoorden op laat schrijven en mee laat nemen naar het interview:
- Dag………. Met dit experiment heb ik geprobeerd een lesmethode te maken die aansluit op wat jullie leuk/interessant vinden. Vraag 1. Wat werkte er voor je in de manier waarop ik dat gedaan heb? Bedenk zoveel mogelijk redenen. Vraag 2. Wat zou je verder graag nog zien/doen? Bedenk zoveel mogelijk redenen.Vraag 3. Heb je tips?
- Dag………. Met dit experiment heb ik geprobeerd een lesmethode te maken die jullie verbindt met abstracte kunst. Vraag 1.Wat werkte er voor je in de manier waarop ik dat gedaan heb? Bedenk zoveel mogelijk redenen. Vraag 2. Wat zou je verder graag nog zien/doen? Bedenk zoveel mogelijk redenen.Vraag 3. Heb je tips?
- Dag………. Met dit experiment heb ik geprobeerd een lesmethode te maken die jullie verbindt met een onderwerp van deze tijd. Vraag 1.Wat werkte er voor je in de manier waarop ik dat gedaan heb? Bedenk zoveel mogelijk redenen.Vraag 2. Wat zou je verder graag nog zien/doen? Vraag 3. Heb je tips?
Dat lijken me best lastige vragen voor een 9/10 jarige?
Piet ik kan alle hulp gebruiken. De reden waarom ik het zo wil doen, is dat ik zo wil kijken hoe het model van Heijnen ‘betekenisvolle’ verbindingen heeft opgeleverd. De antwoorden van de kinderen wil ik dan gebruiken om verwijzingen naar de literatuur te maken en zo aangeven ‘Hoe’ ik dat gedaan heb.
En wie gaat het interview filmen?
Jerry van den Berg.
Is dat niet die fotograaf die die prachtige foto’s van jou op de dijk gemaakt heeft die zijn gebruikt voor je TEDx presentatie in Turkije?
Precies.
Dan wordt het vast heel mooi.
Dat weet ik wel zeker.
Wat een inspirerend en bijzonder mens ben je toch. Ik weet niet zo goed waarom jij nog geen eigen programma hebt op tv. Heb je daar wel eens aan gedacht? Nee, waarom niet, vraag ik mij dan af. Als ik aan jou denk, dan denk ik aan de laatste regels van het gedicht “our greatest fear’.
We are all meant to shine, as children do. We were born to make manifest the glory of God that is within us. It is not just in some of us; it is in everyone and as we let our own light shine, we unconsciously give others permission to do the same. As we are liberated from our own fear, our presence automatically liberates others.
Dank voor alles wat je met ons deelt.
Sikko! Dankjewel voor je mooie woorden. Zit hier gewoon een beetje te shinen 🙂 Ik heb wel eens gehoord dat ‘fear’ een slechte raadgever is maar als je het omarmt (of zoals met UNSCHOOL een hand geeft) kan het je op geweldige plekken brengen. Heb wel eens gelezen dat in extreme situatie mensen Fight, Flight of Fright. Maar stel je voor dat je die Fright gebruikt als uitdaging om je Kennis (wat je weet, wilt, kan en gedaan hebt) te vergroten? Dan raak je in een Flow. Begint ook met een F 🙂
Fijne Zondag.