Het is 6.08 en ik zit aan de eettafel met een dubbele espresso. Ik was al om 5.43 wakker net als gisteren (05.14) en donderdag (05.18) vroeg dus. Vandaag is het zaterdag. Een bijzondere zaterdag want vanavond ga ik met mijn goede vriend Daniel naar de opening van ‘s-werelds grootste Mondriaan tentoonstelling ooit. Misschien ben ik onbewust toch een beetje nerveus. De dresscode is namelijk ‘a touch of red, yellow, blue’.
Tijdens mijn Marie Kondo opruimactie heb ik met mijn rode Boss pak in mijn handen gestaan en gevoeld of ik blij werd van mijn rode Boss pak. Blij is niet het goede woord. De emoties gieren door mijn lijf als ik alleen al aan mijn rode Boss pak denk. Ik droeg het tijdens de begrafenis van mijn moeder die daar waarschijnlijk trots van had gezegd ‘die Cor he, wat een droge’. En ik droeg het tijdens mijn Pecha Kucha tijdens de master kunsteducatie waarbij ik, staand in mijn rode Boss pak met het hart in mijn keel 6 minuut 40 mijn mond hield met achter mij op het scherm een groot rood vlak waarvan de schaduw in 20 stappen van rechtsboven naar linksonder verschoof. (een Pecha Kucha is een presenattievorm waarbij je verhaal doet ondersteund door 20 plaatjes die elk 20 seconden blijven staan. Het enige wat ik gezegd had was dat “Cor Noltee helaas niet aanwezig kon zijn).
Maar ik dwaal af. Want ik denk toch niet dat dat de reden is waarom ik hier zo vroeg zit te typen op mijn vrije zaterdagochtend. De reden dat ik hier zit te typen is Rene van Kralingen. Rene is mijn docent in de BKE training die ik volg als docent aan de Hoge School voor de Kunsten in Utrecht. De BKE training is een cursusonderdeel van de didactische training die ik, moet, volgen. Moet, moet……ik heb natuurlijk een keus maar ondanks het feit dat ik een master in kunsteducatie heb en al 10 jaar uitstekende feedback van studenten, docenten en mijn directeur ontvang, heb ik geen didactische aantekening. Ik ben zo’n praktijk geval dat het onderwijs is ingerold. In 2006 vroeg een collega van het reclamebureau waar ik werkte of ik voor hem wilde invallen. Of ik een college wilde geven over ‘Inspiratie’. De avond voor het college ben ik toen met mijn camera voor mijn boekenkast gaan staan en trok er half de boeken uit waar ik ter plekke, weer, geïnspireerd door raakte. Ik fotografeerde de covers en zette deze in een Keynote en liet die zien met mijn verhaal wat mij zo inspireerde in die boeken. Die avond na het college stuurden drie studenten Gabrielle Kuiper een mail, of ik geen les kon komen geven op HKU. De ochtend erna belde Gabrielle Kuiper dus met die vraag: “Cor, zou je les willen geven op HKU?” Dat wilde ik wel. Je moet wat als werkloze waterbakker. Dat lesgeven bestond uit 6 colleges van 90 minuten aan tweede jaars HKU Kunst en Economie studenten. Ik deed dat op basis van het boek van Daniel Pink, “Een compleet nieuw brein”, dat ik toen aan het lezen was en sindsdien op de verplichte literatuurlijst staat van HKU. Dat kwam heel goed uit want in dat boek beschrijft Pink de 6 rechter hersenhelft vaardigheden die wij hier in het Westen moeten ontwikkelen om producten en diensten te ontwikkelen die mensen emotioneel raken;
1. Empathie, je kunnen inleven
2. Symfonie, combinaties kunnen maken
3. Verhaal, een verhaal kunnen maken
4. Design, niet alleen iets dat werkt maar ook iets moois kunnen maken
5. Humor, spel en plezier kunnen inzetten
6. Zingeving. Betekenis kunnen toevoegen.
Zo bracht Daniel Pink me via een TBWA\ collega, Gabrielle Kuiper en enkele geïnspireerde studenten op het podium van de grote zaal van HKU Kunst en Economie. Elf jaar later zit ik op zaterdagochtend uit te leggen over het hoe, wat, waarom, wanneer en wie van de BKE.
Maar ik dwaal af…..weer. Sorry Rene.
Ja. Ik schrijf deze post namelijk voor Rene van Kralingen. Want Rene is de hoofdreden dat ik hier zon enthousiast zit te schrijven. Rene gaf me gisteren namelijk feedback op het document dat ik ingeleverd had om mijn BKE te halen. De Basis Kwalificatie Examinering (BKE) leidt docenten op tot toetsexperts die het antwoord hebben op deze en andere complexe toetsvraagstukken;
“Is mijn voldoende wel echt een voldoende?”
“De toets is heel slecht gemaakt, hoe kan dat nou?”
“Hoe kun je de redenaties en argumentaties van studenten toetsen?”
“Mijn collega is veel soepeler in haar beoordeling dan ik. Hoe kunnen we op één lijn komen?”
Tijdens de BKE komen de volgende onderwerpen o.a. aan bod:
- Toetskwaliteit: toetscyclus, kwaliteitsborging, indicatoren van kwaliteit
- Toetsvormen: schriftelijk, praktisch, mondeling, eindwerkstuk, assessment
- Alignment: toetsprogramma, toetsbeleid
- Instrumentarium: rubric, normering, toetsmatrijs
En na afloop kun je:
- De kwaliteit van de eigen toetspraktijk en gebruikte werkwijzen screenen
- Een weloverwogen keuze maken voor geschikte toetsvormen
- Een bij eindvereisten passend toets- en beoordelingsplan opstellen
- Toetsen en andere beoordelingsinstrumenten ontwerpen en samenstellen
- Methoden voor resultatenanalyse, cesuurbepaling en toetsevaluatie in de praktijk gebruiken
Docenten en medewerkers onderwijsontwikkeling bij HKU moeten een BKE halen. Dus ook ik. En bij het woordje ‘moeten’ gebeuren er rare dingen in het hoofd en lijf van Cor Noltee. En dat is precies wat Rene heel goed begreep toen hij me gisteren telefonisch aanhoorde en vragen bleef stellen. Zijn opmerking ” je moet het gewoon opschrijven zoals je het nu tegen mij vertelt”, was precies de juiste snaar. Of was het dat ik Rene gewoon een hele aardige vent vind en hem heel hoog heb staan. Laat ik weer niet teveel afdwalen. Het is zaterdagochtend 06.52 en Cor Noltee schrijft aan zijn BKE geïnspireerd door Rene.
College’s duren bij HKU meestal 90 minuten met soms een pauze na 45 minuten.
Even pauze dus.
07.05
Zo. Dubbele espresso. Daar gaan we weer.
De BKE bestaat uit een aantal bijeenkomsten waar je heel praktisch aan de slag gaat met de theorie. Je gebruikt een eigen onderwijs situatie waarbij je de opgedane kennis inzet om de toetsing ervan te verbeteren. Ik gebruik daarvoor de module ‘UNDESIGN’. UNDESIGN is een 4 daags programma voor alle 280 eerstejaars HKU Kunst en Economie studenten die vorig jaar in juni voor het eerste plaatsvond. En hoe dat ontstaan is zal ik even toelichten. Nadat ik part time aan de slag was gegaan naar aanleiding van mijn inspiratie college werd ik gevraagd of ik wilde invallen voor het vak Creativiteit en Concept voor eerstejaars. Het vak bestond uit hoorcollege’s aanvullend op het boek Creativiteit Hoe?Zo! van Igor Byttebier. Elke week een college van 90 minuten. Vooral veel zenden en weinig interactie. Da’s ook best lastig met ruim 200 studenten in een zaal…..dacht ik toen. Maar wat ik veel storender vond was dat het ritme van 6 weken elke week 90 minuten college waarbij het gevraagde ‘huiswerk’ (hoofdstukken lezen en opdrachten doen) lang niet door iedere student werd gedaan. Lang niet betekent eigenlijk bijna helemaal niet. Mijn conclusie toen was dat je het vak Creativiteit toch echt moest Doen en dat die week ertussen je uit de Flow van het Doen haalde. Toen ik een jaar later weer voor het vak werd gevraagd, heb ik vriendelijk bedankt waarop Gabrielle Kuiper me vroeg “maar hoe zou jij het doen dan?”. Tien jaar van proberen, ontwikkelen, falen en veel energie, vooral met HKU collega Danielle Cuppens hebben geleid tot een van de 5 competentiegebieden Art and Creation (A&C) . Deze competentiegebieden stellen de afgestudeerde KE-professional in staat om sociale, economische of culturele (meer)waarde te leveren zowel binnen als (bijvoorbeeld in crossover situaties) buiten de bestaande culturele waardeketen. De competentiegebieden zijn onderverdeeld in een hoofdfase (jaar 1, 2) en de specialisatiefase (jaar 3, 4). UNDESIGN, aan het eind van jaar 1, is onderdeel van de hoofdfase van Kunst en Economie.
Zijn jullie er nog?
HKU, Kunst en Economie, Jaar 1, 5 competentie gebieden, Art and Creation:
Het deel “De student is in staat om strategische samenwerkingsverbanden, waar ontwerpers en makers onderdeel van uitmaken, ten gunste van de optimaliering van creatieve en zakelijke processen (waardecreatie en/of co-creatie) te ontwerpen en te realiseren.” leren de studenten niet tijdens UNDESIGN. Echter de case waarmee de studenten aan de slag gaan bij UNDESIGN is wel een prachtig voorbeeld van een strategisch samenwerkingsverband. Dit jaar gaan de studenten weer aan de slag met de Refugee Challenge van What Design Can Do die vorig werd geïntroduceerd;
Vluchtelingen die asiel zoeken in een gastland zijn beperkt in hun mogelijkheden. Zij hebben geen toegang tot werk, weinig of geen geld en beperkt in hun bewegingsvrijheid. Families zijn uit elkaar gerukt en asielzoekers leven onder moeilijke omstandigheden met geringe mogelijkheden tot het creëren van een persoonlijke levenssfeer. Zelfs als, na maanden of jaren wachten, asiel wordt toegekend, moet de echte integratie nog op gang komen. Je ‘mens’ voelen is uitermate moeilijk onder deze omstandigheden.
Deze fundamentele uitdaging is onderdeel van de wereldwijde What Design Can Do Refugee Challenge, een gedeelde ontwerpwedstrijd door design platform What Design Can Do, UNHCR en de IKEA Foundation.
Ik was op de Challenge gestuit via een goede relatie van mij; Marie de Vos die toentertijd als design researcher werkte bij STNDBY in Amsterdam. Marie heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de What Design Can Do Refugee Challenge en met name in het verzamelen van inzichten en in het kaart brengen van de behoeften van de verschillende stakeholders in het vluchtelingen vraagstuk. En dat was precies het onderdeel wat in voorgaande jaren te veel tijd kostte voor de leerlingen om zelf te doen en ook een vaardigheid betrof die ze nog niet geleerd hadden. Toen Marie me uitlegde dat de What Design Can Do Refugee Challenge bestond uit de resultaten van hun onderzoek verwoord en verbeeld in 5 briefs vroeg ik of de challenge mocht gebruiken als basis voor mijn UNDESIGN seminar en Marie jurylid wilde zijn en de stoplotion filmpjes van de 40 groepen studenten aan het einde van de week wilde beoordelen. Dat wilde ze en het leek me verder een goed idee als ik het voorhanden materiaal eerst zelfde testte. Dat deed ik met een tweetal groepen Master Crossover Creativity studenten in de rol van facilitator en vervolgens als deelnemer in een sessie in Amsterdam waarbij Marie de facilitator was. Zo had ik het programma van twee kanten kunnen ervaren en evalueren. Mijn conclusie was dat de What Design Can Do Refugee Challenge uitstekend materiaal was en om te bouwen naar een 4 -daags programma voor alle 280 eerstejaars HKU Kunst en Economie studenten waarbij deze aan het eind van UNDESIGN
“In staat is om met gebruikmaking van creatieve tools te komen tot een dienst, product, concept of bedrijf dat sociale, economische of culturele (meer)waarde genereert en zet daarbij zijn gedegen kennis en ervaring met branding en storytelling in.”
Het is nu 8.26
Tijd voor een pauze.
Het is 09.10 Een banaan, sinaasappel, citroen, sla, spinazie en kiwi shake en een goede evaluatie met mijn vrouw over gisteravond en daar gaan we weer.
Met de What Design Can Do Refugee Challenge had ik prachtig, zelf geteste “creatieve tools om te komen tot een dienst, product, concept of bedrijf dat sociale, economische of culturele (meer)waarde genereert.”
Marie tipte me nog op een mooie film “Welcome”;
Kurdish teen Bilal (Firat Ayverdi) has traveled all the way to the north of France in the hope of reuniting with his girlfriend in England. To get around a legal technicality, he decides to swim across the English Channel — even though he’s unable to swim. Simon Calmat (Vincent Lindon), the local swimming instructor who is struggling with his own impending divorce, agrees to train Bilal for his grueling journey. The two soon form a strong bond that helps them in unexpected ways.
Ik had haar namelijk verteld dat ik in de aanloop en op de eerste dag van het 4 daagse UNDESIGN programma de studenten echt wilde onderdompelen in de context en emotie van het vluchtelingen vraagstuk. Een week van te voren stuurde ik de studenten (en 6 HKU begeleiders) deze mail:
“Dag Toekomstige Vluchteling,
Volgende week gaan we aan de slag met de What Design Can Do Refugee Challenge. Hiervoor hebben jullie van Ineke van den Berg al het programma ontvangen.Voor een goed verloop van de week is het belangrijk dat jullie een aantal zaken voorbereiden. Het programma is zo ontworpen dat het NOODZAKELIJK is dat je deze voorbereiding doet. Goed doet. Met aandacht. Mede omdat je in teams werkt en je zonder goede voorbereiding je op voorhand je team op achterstand zet.Hoe ziet die voorbereiding eruit?1. Hier vind je meer informatie aan over het project.Kijk niet naar de data. Die gelden niet voor ons.Lees het document.2. Hier staan de 5 Briefs:Maak een keuze uit een van de 5 Briefs en lees vervolgens deze Brief GRONDIG door. Print deze uit en neem hem mee dinsdag mee. Deel van de kennismaking van je team is delen welke brief je hebt gekozen en waarom. Uiteindelijk kies je als team 1 brief waar je mee gaat werken. Dus nogmaals. Het is belangrijk dat je weet welke Briefs er zijn en, dat je er een gekozen hebt…….en heel goed hebt gelezen. Het geeft je namelijk de noodzakelijke basis en verdieping in de opdracht en maakt het vervolg een intensere leer-en team ervaring.3. Je vluchtelingen plastic tas.Dinsdag neem je een plastic tas mee waarin de spullen zitten die je mee zou nemen als je NU zou moeten vluchten. Ja NU. Niet morgen of straks. Nu. Je staat in je huis en moet bepalen wat je meeneemt. Je hoort een Tank de straat in denderen. Je hebt 2 minuten. Wat neem je mee? Je teddybeer? Je oude kroel? Het horloge van je opa dat ie op zijn sterfbed aan je gaf? WAT NEEM JE MEE.De inspiratie voor dit idee komt van:Deze voorbereiding is veel werk. Dit doe je niet in een uurtje. Het kost je zeker een halve dag. Die hebben we in het rooster ook ingepland….op maandag. Het fijne wel is dat je het ook de komende dagen kunt doen wanneer JIJ wil, waar je wil. Op het strand, in de trein, op bed, de hangmat, de sauna.Geniet nog maar even van je vrijheid. Dinsdag is het voorbij 🙂 Dan krijg je vluchtelingen paspoort en staan de What Design Can Do Coaches je op te wachten bij de ingang van het vluchtelingenkamp…..to help YOU to make a DIFFERENCE.We kijken ENORM uit naar volgende week. Een geweldige kans om onze Kunst en Economie in te zetten om een waardevol verschil te maken.”
Via radio 1 en twitter heb ik het gezien, maar kan het niet geloven: Utrecht is al bezet. De tanks trekken naar het zuiden en zijn dichtbij. In de verte kan ik ze al horen, het is onheilspellend. Ik weet dat we straks het getril in de straten zullen voelen.
Ik roep de kinderen om nu meteen hun stevigste schoenen aan te doen, en om een trui en regenjas aan te doen. Ze moeten het rugzakje pakken dat ik vorige week al heb klaar gezet. Dat deed ik toen in feite om het lot te bezweren, maar nu is er geen ontkomen meer aan. Hun tandenborstels had ik erin gestopt, verder nog niets. En een aantal strippen medicijnen voor onze middelste dochter, anders redt ze het alsnog niet. Pak ieder een waterflesje mee en vul het, snel!En ik? Mijn goeie schoenen, het zakmes, de oude zwarte wollen legertrui van mijn vader waar nog wat van zijn grijswitte haartjes uit de wol steken, mijn regenjack, een foto van ons gezin van vlak na Tiba’s transplantatie – toen leefden we dóór na die enorme beproeving, met zijn vijven, dus nu lukt het ons vast ook. Die foto zal me herinneren aan bovenmenselijke kracht en wat wij samen kunnen.Twee boekjes die door mijn voorouders zijn geschreven, omdat ik die altijd om me heen voel, en omdat de Romantiek uit hun verhalen nodig zal zijn om mij er doorheen te slepen in barre tijden.Zelf moet ik ook schrijven, dus een schrift met pen.Een usb stick met foto’s van betere tijden.Mijn paspoort.Twee plastic tasjes, waarvoor eigenlijk?Een waterfles. Ik kan hem niet meer vullen. We moeten opschieten.
Ha Cor, ik heb net 2 weken geleden mijn BKE gehaald, ik herken je verzet. Even tai-chi doen. Tot snel!