Vanaf september volg ik de master kunst educatie op HKU. Na het succesvol afronden van de module creativiteit en duurzaamheid volg ik nu de gehele master. Kunst educatie bezien vanuit artistiek, didactisch en ondernemend perspectief. Heel interessant en met name gisteren. Gisteren werden er voor het vak creatieve maakprocessen twee kunstenaars uitgenodigd die elkaar niet kenden om samen iets te maken. Een mimespeelster en een muzikant. Het enige wat ze meekregen was een thema: ‘Winter’. Ze kregen kregen 10 minuten om elkaar te leren kennen om vervolgens een ‘voorstelling’ te geven van een minuut. Wij, de studenten, moesten aan de hand van twee modellen ‘zien’ wat er gebeurde. Twee improviserende professionals die samen een uitdaging aangaan. En wat gebeurt er als je twee professionals uitdaagt om iets te maken? Dan gaan ze iets maken. Daar kun je nog heel lang, heel interessant over doen met allerlei modellen maar als je twee professionals uitdaagt om iets te maken gaan ze spelen. Spelenderwijs verkennen ze elkaar en het thema op zoek naar nieuwe dingen. Hun discipline als taal gebruikend om elkaar en het thema te verkennen. Samen op ontdekking als twee spelende leeuwenwelpen die elkaar uitdagen zonder elkaar pijn te doen. Het elkaar opwerpen van overbodige obstakels en die vrijwillig proberen te overwinnen. Een strijd niet om te winnen maar om de grenzen van het nieuwe te verkennen. En als dat ‘klikt’ kunnen er werkelijk prachtige dingen ontstaan. Zoals gisteren. Wat ik gisteren heb geleerd is dat improvisatie een geweldige manier is om elkaar en elkaars discipline te leren kennen. Dat vrijwillige deelname een voorwaarde is om samen nieuwe dingen te ontdekken. Je moet willen, kunnen en durven. Het achteraf analyseren van wat er gebeurt voelde zo ongelooflijk zinloos dat ik besloot in de pauze te vertrekken. De analyse had nog uren kunnen duren. De weerstand was zo groot. Ik vond het zo zonde van mijn tijd. Toch liet ik me overhalen. De docente triggerde me met een opmerking. Dat als de weerstand zo groot is, het juist interessant is om te blijven. Ik ben gebleven. Maar wat heb ik geleerd?
Na de pauze kwam er nog een kunstenaar bij. Naast muziek, mime werd er beeld toegevoegd door een interactieve lichtkunstenaar. Een derde ingrediënt om het allemaal nog ingewikkelder te maken waar we nog langer over zouden kunnen praten. Ik ben er nog niet uit wat ik nou moet met die 4 uur kostbare tijd van gisteren. Wat heb ik geleerd?
Gelukkig had Dirk Johan Klanker wederom het antwoord. In een reactie op een artikel over het 11 fasen model van Nirav Christophe verwoordde hij het volgende:
“Ik vind het een interessant artikel. Ik denk dat het streven naar een definitief, wetenschappelijk bewezen creatief ganzenbord illusoir is. Als ik zo’n 11 fasen model zie moet ik denken aan een Deense kaartenmaker die bij iedere nieuwe kaart gefrustreerder raakte omdat hij de nieuwste kaart toch nog niet volledig genoeg vond. Hij eindigde met een kaart die net zo groot was als het gebied zelf.”
Om een stukje verder te vervolgen met:
“Wat ik bedoel is: als iets alles kan zijn, is het niets. Zo gaat het trouwens heel vaak in de ‘soft’ sciences (de alfa- en gammawetenschappen): de onderzoeker begint met een hypothese, en verdomd, alles wat hij tegenkomt blijkt deze hypothese te versterken. Informatie die je hypothese ontkracht zie je niet meer. En het wordt nog erger als je hypothese zo vaag is geformuleerd dat alles er wel inpast: illuminatie kan het bedenken van een idee zijn, maar het kan ook persoonlijk inzicht zijn (zoals bij de Indiërs). Whatever. Het model is belangrijker geworden dan de werkelijkheid; je bent gehypnotiseerd door je eigen gedachtenconstruct. Kijk uit in het verkeer.Kortom: ik denk dat creativiteit iets anders is dan een natuurwetenschappelijk fenomeen dat te vangen is in een formule die ‘waar’ is.Waar een fasenmodel wel handig voor kan zijn is als je:1. Met een grotere groep gestructureerd aan een creatieve opdracht/uitdaging wilt werken. Het is een manier om het werk te ordenen, en de groep zo vruchtbaar mogelijk door een proces te loodsen. Een fasenmodel is ook handig als je2. Een creatief proces aan een externe opdrachtgever verkoopt die wil weten waar hij precies zijn geld aan besteedt. Opdrachtgevers zien liever geen black box, en hebben graag inzage in het proces. Zo’n model kan inzichtelijk maken hoe de tijd wordt gebruikt om tot een whopper van een idee te komen. Dat het in the real world vaak zo is dat je er óf binnen een minuut al uit bent, óf helemaal niet, dat is een onaangename waarheid waar niemand mee lastig gevallen wil worden.”
Hey Cor, dit kan ik volgen en geeft idd een andere kijk op de modellen. Het is “Wishfull thinking” dat je op een creatief proces vat kunt krijgen. “Het enige wat we zeker weten is dat we niets zeker weten”. Fijne dag……………
Dat is inderdaad een rake analyse. Leve DJ.