Why So Serious

Vandaag is mijn laatste schooldag van het jaar. Dat ik zelf in de schoolbanken zit. Ik volg de module Duurzaamheid van de Master Kunsteducatie op de Hogeschool voor de Kunsten. De school waar ik 2 dagen in de week werk. De eindopdracht van deze module is het schrijven van een essay over duurzaamheid. Makkie dacht ik. Ik schrijf elke dag dus. Twee weken geleden schreef ik de eerste 700 woorden inderdaad vrij gemakkelijk. De laatste 500 bewaarde ik voor het laatst. Dat was gisteren. Toen gisteren iemand vroeg waar het essay werd gepubliceerd, zei ik ‘Nergens’.

Maar vanochtend dacht ik. Tuurlijk niet. Hier is ie. Ben benieuwd wat er beter kan. Kom op Kabouters!

Kwispelend naar een duurzamere wereld.

Hoe kan het dat destructieve en onduurzame gewoontes zo ongelooflijk lastig te veranderen zijn? Tuurlijk weet ik dat ik na de derde gin tonic de dag daarna niet ga sporten en wordt ik misselijk als ik aan die documentaire over de bio industrie denk. Toch kies ik zaterdag gewoon weer voor de plofkip en zeg ik ‘nog eentje dan’ in mijn stamkroeg. Het beïnvloeden van kennis en houding is een peulenschil vergeleken bij het beïnvloeden van gedrag.

Als we (onduurzaam) consumptiegedrag willen veranderen zullen we eerst moeten begrijpen waarom we consumeren.  We consumeren in het westen al lang niet meer om alleen in onze basisbehoeften te voorzien. Ons consumptiepatroon wordt mede bepaald door sociale, psychologische of materialistische behoeften. En dat consumptiepatroon veranderen is moeilijker dan je denkt.

We willen helemaal niet veranderen. Eigenlijk kunnen we helemaal niet veranderen. Onze hersenen zijn daar ook helemaal niet op gebouwd. Voor het meeste wat we de hele dag doen hoeven we ook niet na te denken. Dat is maar goed ook want anders zouden we de deur niet uitkomen. We zouden niet aan de andere kant van een deur komen omdat we na zouden moeten denken over ‘hoe?’ we aan de andere kant van die deur moeten komen.

Nobody likes change. Except for a wet baby, las ik laatst.

We willen wel veranderen als we in onze broek schijten van angst. Maar om nu met een Magnum 45 in de supermarkt te gaan staan om mensen de duurzame variant te laten kiezen, gaat zelfs mij te ver.

 Onze hersenen werken dus niet mee als we slimmer/duurzamer willen consumeren.

Ook onze genen gooien roet in het eten.  Dawkins beschrijft in zijn boek ‘The Selfish Gene’ dat we er feitelijk weinig aan kunnen doen. Mensen lijken genetisch voorgeprogrammeerd om deel te nemen aan de permanente sexuele overlevingsstrijd. Mensen zijn voorbestemd om zich aantrekkelijker op te stellen ten opzichte van het andere geslacht. Voortdurend in strijd met de seksuele concurrenten. Meer consumptie. Meer status.

 Onze genen werken dus niet mee als we slimmer/duurzamer willen consumeren.

Om eea nog wat ingewikkelder te maken willen we ook nog eens ergens bij horen. Ook al betekent dat dat we willens en wetens niet duurzaam bezig zijn. We kopen die grotere auto omdat de buurman net een grotere auto heeft gekocht. Lopen in merkkleding omdat we er dan bij wel bij horen.

 Onze buren werken dus niet mee als we slimmer/duurzamer willen consumeren.

Het is in deze wereld van overvloed al moeilijk genoeg om de juiste, sociaal verantwoorde keuzes te maken. Laat staan ook nog eens bewust voor de duurzame, sociaal verantwoorde alternatieven te gaan. Als die er al zijn. Zonder jezelf sociaal overboord te gooien. Want niemand wil verzuipen in een duurzame oceaan.

 Overvloed werkt dus niet mee als we slimmer/duurzamer willen consumeren.

Dus blijven we kopen, hard werken, meer verdienen zodat we meer kunnen kopen. De ratrace van het consumentisme. Statusconsumptie dwingt ons harder te rennen om op dezelfde plek te blijven. Dat schiet letterlijk niet op. Maar ook al zouden we weten dat er geen rechtstreeks verband is tussen welzijn en een groter inkomen, gaan we dan ook minder hard werken en meer tijd nemen voor de dingen waar we echt gelukkig van worden?

 Patronen, keuzes en oordelen staan een betere wereld in de weg.

Kan het nog erger.

Ja.

Het was de zomer van 1973. Juf Jansen vertelde dat het laatste dag voor de grote vakantie was. “Jullie zijn 6 weken vrij.”

“Maar ik kan toch wel gewoon naar school komen om met de waterbak te spelen?” vroeg ik hoopvol. Maar nee. Ik was werkloos en de 6 weken vakantie die volgden, waren de langste uit mijn leven. Toen ik na 6 weken in de rij stond om de nieuwe juf een handje te geven, keek ik langs de benen van de juf op zoek naar de waterbak.

“Hallo Cor. Ik ben juffrouw Jannie. Heb je een leuke vakantie gehad?”

“Ja” antwoordde ik. “Maar waar is de waterbak?”

En wat de juf toen zei, is voor altijd in mijn geheugen gegrift en mijn ziel gekrast. Ze zei:

“Corretje, daar ben je nu toch wel een beetje te oud voor geworden”

Te oud? Ik was 6!

Vanaf dat moment is het downhill gegaan met mijn schoolprestaties. Ik heb er jaren over gedaan om er weer achter te komen wat ik leuk vond en waar ik goed in was.

Toch is er hoop.

En die komt uit Canada in de vorm van een 600 kilogram zware, hongerige ijsbeer. Het verhaal van de ijsbeer komt van Stuart Brown (Professor on Play)  en zag ik een aantal jaren geleden in TED talk. De hongerige ijsbeer loopt met een ‘ik eet je op’ blik op twee Huskys af die aan een ketting zitten. En wat normaal gesproken een kort gevecht zou zijn waar de dood op volgt, duikt een van de huskies, vlak voordat de ijsbeer wil toeslaan, in elkaar en begint met zijn staart te kwispelen. En wat er dan gebeurt is de oplossing voor een duurzamere wereld. Het ‘play’ signaal van de husky (het kwispelen) transformeert het dierlijke killerinstinct van de ijsbeer in een speelstemming en de ijsbeer en de husky beginnen een speels ballet.

Play (spel) is wat de husky redde en Play is wat de wereld kan redden.

Spel is de meest krachtige menselijke vaardigheid om te veranderen.

Een prachtig voorbeeld is de Volkswagen campagne waarbij VW aan het publiek vroeg om duurzame voorbeelden te bedenken die gebaseerd zijn op de theorie dat spel de meest krachtige menselijke vaardigheid is om te veranderen. En de winnaar van deze campagne was jaloers makend goed en simpel. De winnaar had het volgende bedacht. Op een straat in een stad waar te hard werd gereden, werden snelheidscamera’s geplaatst. Het verschil echter met “normale” snelheidscamera’s was dat deze ook degene fotografeerde die zich netjes aan de snelheid hielden. Vervolgens kregen de ‘te hardrijders’ een bekeuring waarvan het geld in een “prijzenpot” belandde. De geflitste ‘nette rijders’ ontvingen vervolgens een lot in de bus waarmee ze kans maakten op het geld uit de prijzenpot die bestond uit de opbrengst van de bekeuringen.

Resultaat: 26 % minder hardrijders. Een briljant voorbeeld hoe spel gedrag kan veranderen en in dit geval misschien zelfs wel levens redt.

Ik geloof dat spel de belangrijkste en meest krachtige, aangeboren vaardigheid is om je te ontwikkelen en dingen te veranderen.

Ik geloof dat als we in het onderwijs, business en de wereld Spel serieus nemen we niet alleen succesvoller, duurzamer maar ook gelukkiger zullen zijn.

So Why So Serious.

Let the Games Begin.

Tags: cor noltee, design thinking, duurzaamheid