Gisteren en eergisteren schreef ik over de lessen van kunstkenner Jerry Saltz. Vandaag deel 3. Hier lees je het origineel.
Les 12 Weet wat je haat.
Maak een lijst van drie kunstenaars wiens werk je verafschuwt. Maak een lijst van 5 zaken van elke kunstenaar die je niet leuk vindt; wees zo specifiek mogelijk. Vaak is er iets gemeenschappelijks te vinden. Denk er echt maar eens goed over na.
Les 13 Verzamel.
Het leven is je syllabus: verzamel overal vandaan.
Andy Warhol zei: “Ik werk altijd graag aan dingen die worden weggegooid, waarvan iedereen weet dat ze niet ‘goed’ meer zijn.” Hij begreep ook dat “warenhuizen musea worden”, en visuele inspiratie overal vandaan kan komen, zelfs van een soepblik.
Een aantal jaar geleden zag ik het werk van Herman de Vries op de Biënnale in Venetië. Hij verzamelde de kleuren van de aarde;
“Aarde is een traditioneel en natuurlijk pigment dat het potentieel heeft de kwaliteit van de aarde te visualiseren en symbolisch ons iets te vertellen over de cultuur van een gemeenschap.”
Originaliteit kun je vinden maar je moet wel op pad. Je kunt dit doen door te kijken naar vergeten periodes uit de kunstgeschiedenis, onaangename en in diskrediet geraakte stijlen en vergeten ideeën, afbeeldingen en objecten. Bewerk ze dan 100 keer of 1000 keer in je eigen kunst.
En als je het echt niet weet, blik je gewoon je poep in.
Want sinds Marcel Duchamp in 1917 zijn op zijn kop gezette urinoir tot kunstwerk uitriep kunnen we alles bestempelen als kunst. Dus laten we onze handen niet branden aan de vraag of onderstaande voorbeelden kunst zijn maar welke van onderstaande voorbeelden waar is.
a. In de 60-ger jaren werd een kunstenaar beroemd met 90 blikken met zijn eigen stront. De blikken wogen elk 30 gram en het was de bedoeling dat ze voor hetzelfde bedrag zouden worden verkocht als 18-karaats goud. De prijs fluctueerde, net als de goudprijs, en werd op de dag van aanschaf bepaald. Het schijnt een reactie te zijn op de uitspraak van de kunstenaar’s vader, die een inblikkerij had; ‘Your work is shit.’ Blikje nummer 54 werd afgelopen oktober verkocht voor £182,500.
b. Binnenkort wordt in het MOMA het werk ‘POOP-art’ getoond. Het zijn de illegaal verkregen en daarna vergulde drollen van drie levende Pop-art kunstenaars. De vergulde drollen zijn ingeblikt in Campellsoup blikken en verpakt in kadopapier van Macy’s. Dat laatste als verwijzing naar het verhaal dat na de dood van Andy Warhol in warenhuis Macy’s verpakte pakketjes op de veiling, want met Andy Warhol echtheid’s certificaat, voor veel geld werden verkocht.
c. Picasso had zijn blauwe periode en er zijn kunstenaars die hun bruine periode hebben. Niet gemaakt van echte poep maar evenwel indrukwekkend was de huizenhoge hondendrol die in juli 2008 door een stevige wind (leuke woordgrap) werd opgetild, 200 meter door de lucht vloog, een elektriciteitsdraad brak en bij iemand in de tuin belandde. De gedupeerde belde de poepopruimingsdienst en de door de kunstenaar gemaakte foto van de poepscooter naast de enorme drol werd vervolgens voor € 16.000 verkocht aan een Parijse verzamelaar.
Goede inzendingen worden beloond met een origineel werk van Gary Blum. Blum maakt al 30 jaar kunst van ganzenstront. Gary woont in Rochester, Minnesota, beroemd als winterstop van 10 duizenden Canadese ganzen. Deze werkelijk vliegende poepfabrieken produceren bijna 1 kilo poep per dag en aangezien het een zachte winter was, heeft Blum me gevraagd hem uit de shit te helpen.
We zijn aanbeland bij Stap drie: leer hoe je kunt denken als een kunstenaar
Dit is het leuke gedeelte.
Les 14: Vergelijk katten en honden.
Oké, dit klinkt belachelijk, maar roep je hond en hij komt recht op je af, plaatst zijn hoofd in je schoot, kwijlend, kwispelend met zijn staart: een wonderbaarlijke directe communicatie met een ander soort. Roep nu je kat. Hij kan omhoog kijken, een beetje trillen, misschien naar de bank gaan, er tegenaan wrijven, één keer rondcirkelen en weer gaan liggen. Wat zegt Jerry hier?
Bij het zien hoe een kat reageert, zie je iets dat heel veel lijkt op hoe kunstenaars communiceren.
De kat is niet geïnteresseerd in directe communicatie. De kat plaatst een derde ding tussen jou en hem en communiceert via dat ding. Katten communiceren abstract, indirect. Zoals Carol Bove zegt: “Schoonheid is niet iets waar je na toe loopt en op de mond kust!” Kunstenaars zijn katten. (En zijn heel slecht in het drijven van schapen.)
Les 15: Begrijp dat kunst niet alleen is om naar te kijken
Kunst doet iets. In de afgelopen 100 jaar is kunst gereduceerd tot voornamelijk iets waar we naar kijken in schone, witte, goed verlichte kunstgalerijen en musea. Kunst is op deze manier beperkt tot iets passiefs: een of andere toeristische attractie om een paar seconden naar te kijken of, nog erger, met je rug naar toe te staan voor de selfie op je sociale netwerk. Done that en door.
In hun boek ‘Kunst als therapie’ stellen Alain de Botton en John Armstrong kunst als gereedschap voor die onze vaardigheden en mogelijkheden kan vergroten;
‘…kunst (inclusief design, architectuur en ambachtskunst) is een therapeutisch medium dat ons kan begeleiden, vermanen en troosten waardoor we in staat zijn een betere versie van onszelf te worden.’
Een gereedschap is een verlengstuk van het lichaam. Een glas compenseert de fysieke beperking van het waterdicht zijn van een kommetje van twee handen. Zo zou kunst onze geestelijke en emotionele beperkingen compenseren. Ze benoemen er 7. De functies van kunst:
- Herinneren. Kunst kan geliefde dingen vasthouden als ze eenmaal zijn verdwenen.
- Hoop. Kunst kan ons hoop bieden die we nodig hebben om een pad door de moeilijkheden van het leven uit te zetten.
- Leed. Kunst kan ons leren hoe we met succes kunnen lijden.
- Weer in balans komen. Kunst kan ervoor zorgen dat we bepaalde ontbrekende emoties weer voelen, waardoor ons innerlijk weer enigszins in balans komt.
- Zelfinzicht. Kunst kan helpen inzicht in jezelf te krijgen en vervolgens aan anderen over te brengen wie je bent. Daarom vinden we het heel belangrijk met welk kunstwerken we ons omringen.
- Ontwikkeling. Met kunst kunnen we ons ontwikkelen wanneer we raakvlakken met het vreemde ontdekken.
- Waardering. Kunst kan ervoor zorgen dat we een zuiverdere beoordeling maken van wat waardevol is; kunst kan namelijk tegen onze gewoonten in gaan en ons uitnodigen opnieuw te bepalen wat we bewonderen of mooi vinden.
Mijn schrijfsels helpen mij de geliefde dingen vast te houden in de hoop dat ik daardoor juist verder kom in mijn zoektocht van het leven. Waarbij ik regelmatig leer dat het schrijven soms een beklimming met stukken van 20% procent is maar dat ik weet dat ik de top haal omdat ik ooit een keer de Mortirolo hebt gefietst 😉 Het schrijven is als een emotionele weegschaal die doorslaat naar een kant; Huh? of Wow! Door dit te beschrijven leer ik waarom dat zo is, voor mij. Door te schrijven leer ik mezelf beter kennen….en kom ik op plekken waar ik normaal nooit kom. Zoals nu. In Jerry Saltz’ zijn hoofd.
Ben jij ooit geraakt door een kunstwerk? En welk geestelijke of emotioneel gebrek werd er toen gecompenseerd?
Les 16. Leer het verschil tussen wat je ziet en waar het over gaat.
Als ik naar iets kijk wat ik niet ‘herken’ ben ik geneigd het ‘niets’ te vinden, me ervoor af te sluiten of er een negatief oordeel over te hebben omdat ik het niet kan plaatsen of snappen. Ik heb geleerd dat als ik bijvoorbeeld weet waar het werk over gaat of hoe het gemaakt is, ik anders naar het werk kan kijken en me er beter mee kan verbinden en er betekenis aan kan geven…..en krijgen.
Neem bijvoorbeeld het werk van Francis Bacon.
Het onderwerp van Francis Bacon’s studie uit 1953 ‘After Velázquez’s Portrait of Pope Innocent X’ is een paus, een zittende man in een transparante soort doos. Dat is wat je ziet. Maar waar gaat het over? Het kan een rebellie of aanklacht tegen religie zijn. Of gaat het over claustrofobie of hysterie? Of over de waanzin van religie of beschaving?
Michelangelo’s David in the Accademmia, Firenze, Tuscany, Italy
Michelangelo’s David is een staande man met een slinger. Maar wat is het verhaal? Waar gaat het over? Genade, schoonheid – hij was pas 17 – fysiek bewustzijn, tijdloosheid, eeuwige dingen, een vorm van perfectie, kwetsbaarheid?
Wanneer je naar kunst kijkt, stel jezelf dan eens de vraag waar het werk over gaat. Als je dat met zijn tweeën (of meer) doet kan dat geweldige gesprekken opleveren.
Ik ga nu in gesprek met een koekenpan. Het onderwerp is ‘wentelteefjes’.
Straks liggen er wentelteefjes op een bord. Maar waar gaat dat eigenlijk over.
Pas op he. Niet met volle mond praten.