Ik vraag me sinds gisteren weer af wat ik de meest bizarre interactieve kunst installatie vind waar ik ooit zelf onderdeel van geweest ben. Onder interactieve kunst versta ik een gebeurtenis waarbij je als deelnemer onderdeel wordt van een technisch kunstwerk door er mee te interacteren en zo te veranderen. En dat kan alleen of met meerdere mensen.
Zo’n 20 jaar gelden was ik samen met mijn vriend Rene Paul bij V2, Instituut voor de Instabiele Media. Toendertijd nog gevestigd in Den Bosch. In de grote ruimte, waar Rene en ik de enige bezoekers waren, stond een groot, strak opgemaakt 2 persoons bed. Een installatie van Paul Sermon, genaamd Telematic Dreaming. Van bovenaf werden er mooie beelden van wolken op geprojecteerd. Precies op het witte bed. Ik liep naar de rand van het bed en stond te genieten van de mooie beelden op dit, toch ietwat vreemde projectiescherm. Opeens verscheen er een vrouw in een sexy nachthemdje op het bed. Zij was van boven gefilmd en werd van boven geprojecteerd door de beamer die boven het bed hing. Hmmmm…….interessant….hoorde ik mezelf denken. Ik stond aan de rechterkant van het bed en zij verscheen aan de linkerkant op het bed. Ze schuifelde wat over het bed en bleef op een gegeven moment precies stil zitten waar ik stond. Da’s toevallig, dacht ik nog. Het werd wel heel toevallig toen ze met beide armen van de rand van het bed waar ik stond naar achteren bewoog om aan te geven dat ik ook op bed moest komen. Ik trapte mijn schoenen uit en ging net als zij op het bed zitten. Ze bewoog haar handen precies langs mijn benen en het was alsof ik haar echt voelde. Het voelde een beetje alsof je voor het eerst met een vriendinnetje naar de bioscoop gaat en je haar hand net niet aanraakt terwijl je naar de film zit te kijken maar eigenlijk alleen maar denkt aan de ruimte tussen de hand van jou en haar. Heel spannend dus. Op een gegeven moment ging ik op mijn rug liggen met mijn hoofd op het kussen. Zij kwam op haar zij naast me liggen en bewoog haar hand langzaam van mijn hoofd naar mijn buik. Het was alsof me streelde. Toen ze zich op haar rechter zij draaide met haar knieen opgetrokken ging ik precies zo liggen. Lepeltje aan lepeltje. Mijn hart bonsde in mijn keel. Het leek wel of ik vreemd ging. Toen ik mijn hand van haar hoofd naar haar kont bewoog sprong ze van het bed af en was het afgelopen.
Het was 1993 en de dame bevond zich op een zelfde formaat bed in een kamer een aantal straten verderop. Op vier monitoren rondom het bed kon zij precies zien waar ik me bevond in. De videoverbindingen werden gemaakt door 3 dubbele ISDN verbindingen. Het met camera’s en beeldschermen verplaatsen in andere ruimtes heeft me altijd gefascineerd en oa geinspireerd tot het bouwen van de CamCar;
In 1997 reed ik op de A27 op weg naar huis. Weet nog precies waar en welke muziek er op stond. Het was een geweldig nummer waarvan ik niet wist wie het was. Kippenvel. Bleek het Normaal met nu eens niet Oerend Hard….want dat ging ik toch wel.
Out of the blue had ik de volgende gedachte:
“Als ik nu een cameraatje in een radiografische auto bouw en en ik zet een videobril op zodat ik het beeld vanuit het autootje heb, dan hoef ik niet tegengesteld te sturen als het autootje op me af komt…..toch?”
Je vraagt je misschien af waar zo’n idiote gedachte vandaan komt. Of niet. Ik leg het toch graag even uit. Jarenlang wilde ik een radiografisch bestuurbaar autootje. Ik had vroeger een racebaan maar dan kon je de autootjes niet besturen, alleen maar gas geven. Zelf sturen en buiten rijden zou toch veel gaver zijn. Jarenlang wilde ik een bestuurbare auto. Jarenlang. Het leek me het leukste wat er is. Maar weten deed ik het niet want ik had het nog nooit gedaan. Totdat ik een keer bij een club terecht kwam waar echt werd geraced. Er bleek zelfs een echt circuit in Dordrecht waar met name mannen heel serieus met hun sport bezig waren. En toen gebeurde het. Ik mocht het ook een keer proberen. De uitleg was simpel. Voor ik het wist stond ik bovenaan het circuit met uitstekend zicht op de baan…..met de controller in de hand en het radiografisch bestuurbare autootje op de baan onder mij.
Ik gaf voorzichtig gas en stuurde de bochten in. Stapvoets reed ik het autootje verder van me af. Het viel niet mee maar was wel heeeeel gaaf. Eindelijk deed ik het. Aan het eind van het circuit stuurde ik naar rechts en nu kwam het autootje dus weer naar me toe rijden. Ik naderde een bocht en stuurde naar rechts. Het autootje ging naar links. Ik stuurde weer terug maar knalde in de vangrail. Ik was compleet gedesoriënteerd. Wat ik me nooit gerealiseerd had, was dat je tegengesteld moest sturen als het autootje op je af komt. Niet te doen. Ik was zwaar teleurgesteld. Dit was rete moeilijk. Ik ben de klap nooit te boven gekomen. Heb er een autotik aan over gehouden. Ik kan namelijk heel slecht afstand doen van auto’s. Ik ben er voor onder behandeling. Zonder veel resultaat overigens.
Even terug naar de gedachte op de A27:
“Als ik nu een cameraatje in een radiografische auto bouw en en ik zet een videobril op zodat ik het beeld vanuit het autootje heb, dan hoef ik niet tegengesteld te sturen als het autootje op me af komt…..toch?”
Ik belde Constant Paul van Corally de broer van een goede vriend. Corally produceert alles wat met radiografisch bestuurbare autootjes te maken heeft.
Ik vertelde hem mijn idee.
“Nee natuurlijk hoef je dan niet meer tegengesteld te sturen. Je hebt dan toch het beeld VANUIT het autootje.”
Wow!
2 weken later kreeg ik de Head Mounted Display binnen. Een videobril met twee kleine TV-tjes. Met een geleend autootje van Corally en hulp van Hans Kerkhof van TV3000 bouwde we ons eerste prototype. Ja met gaffertape. Ik zal nooit vergeten dat Hans een rondje reed met de CamCar. Door de gang, links, rechts, perfect sturend. Ik stond met een grote glimlach naar hem te kijken. Ik zag aan de andere kant van zijn kantoor de CamCar aankomen. Hans stopte en zei:
“Even voorzichtig. Daar staat iemand. Even uitkijken.”
Voorzichtig reed hij richting de persoon.
Toen hij bijna tegen de achterkant van de schoenen van die persoon aan reed, zei Hans:
“Shit. Hij gaat niet opzij.”
Ik hield het niet meer. Hans was een rondje gereden en stond met de CamCar achter hem naar zichzelf te kijken.
Het werkte.
5 prototypes verder stonden we op een beurs voor de ANWB. De ANWB was namelijk inmiddels een vaste klant die al meerdere keren het Vivid Reality spel had gehuurd. Maar deze keer wilde ze iets unieks, iets met “stopping power”. We bouwden een ovale racebaan met op de kop zijn kant een racestoeltje met de rug naar de racebaan. Deelnemers zaten dus met hun rug naar de racebaan en een Head Mounted Display op te sturen. Het doel van het spel was om in 10 rondjes de gele wegenwacht Golf in te halen die werd bestuurd door een operator die naast de racebaan stond en heel goed was. Zijn taak was om vlak voor de CamCar te gaan rijden want dat gaf mooie ANWB beelden op het grote projectiescherm aan de andere kant van de racebaan. Hierop zagen de bezoekers een levensgrote Wegenwacht Golf en fantastische racebeelden terwijl, als ze naar de echte autootjes op de racebaan keken, deze heel langzaam reden. Omdat de beeldhoek van de videocamera in de CamCar zo klein was en het cameraartje zo dicht bij de grond zat, leek het voor de persoon met de Head Mounted Display op alsof het allemaal heel hard ging. Die gekke combinatie creëerde stopping power en daar was het de ANWB om te doen zodat zij met hun salesmensen in gesprek konden met de bezoekers van de beurs die met verbazing langs de racebaan stonden te kijken.
De ANWB was een geweldig succes en al het geld wat ik verdiende stopte ik in de de verbetering van het het spel. 16 prototypes later waren we het finale spel in KLASSE , een kinderprogramma van de AVRO en 24 prototypes later bouwde we een permanente attractie met 3 auto’s. Het bleef bij prototypes. Een groot experiment. Wie niet waagt, wie niet wint.
Telematic Dreaming en de CamCar zijn voorbeelden van ‘telepresence’.
‘Telepresence refers to a set of technologies which allow a person to feel as if they were present, to give the appearance of being present, or to have an effect, via telerobotics, at a place other than their true location.’
20 jaar na mijn Telepresence bedervaring in Den Bosch onderging ik een telepresence ervaring met een installatie van CREW.
CREW is een gezelschap dat zich beweegt op de grens van kunst en wetenschap, van podiumkunst en nieuwe media. Eric Joris ontwikkelt met zijn collectief van kunstenaars en wetenschappers live-art projecten die het theater verrijken met de nieuwste technologische ontwikkelingen. Elektronische en digitale media zijn het uitgangspunt van een uniek theatraal denken en motor voor esthetische ervaring en reflectie. Niet zelden staat daarbij de mediatisering van onze zintuigen centraal. Het experimentele werk van CREW is een plaats waar een hybride theatraliteit ontstaat die de toeschouwer laat kennismaken met de gemediatiseerde conditie van zijn eigen bestaan. De artistieke projecten presenteren zich onder uiteenlopende vormen, van voorstellingen in een ‘klassieke’ toneel-setting tot installaties en interactieve performances.
In november 2012 ging ik samen met Gabrielle Kuiper naar de Dag van de Creativiteit in Hasselt. Bij toeval belandden we in een vervallen pand waar boven op de eerste verdieping oa de installatie van CREW stond. Ik zag iemand rondlopen met een laptop op zijn rug en een Head Mounted Display (HMD=videobril) op zijn hoofd. Dat is voor mij voldoende Stopping Power om een heleboel vragen te stellen. Na vraag 43 vroeg de medewerker van CREW of ik het niet zelf wilde proberen. Er was namelijk een gaatje gevallen in het volgeboekte schema. Er was iemand niet op komen dagen. Wat een geluk.
Ik moest aan een tafeltje gaan zitten waar de begeleidster me de HMD opzette. Op de HMD zat een cameraatje die het live beeld doorgaf aan de HMD. Als ik naar beneden keek zag ik mijn eigen handen op tafel.
Heel bizar om de live wereld door een videobril te bekijken. Met een zogenaamde Head Tracker bewoog het beeld mee als je je hoofd bewoog.
Toen ik naar voren keek zag ik de begeleidster tegenover me zitten. Ze zei dat we op reis gingen en vroeg of ik mijn handen voor me op tafel wilde leggen. Ze pakte mijn handen en opeens ging het beeld over naar een locatie waarbij ik, samen met haar, op een hoog gebouw ergens in Brussel stond. Ze had nog steeds mijn handen vast.
Sensationeel. Ik was samen met haar geteletransporteerd. Het voelde echt alsof ik daar samen met haar op dat gebouw in Brussel stond. Vervolgens nam ze mee voor een wandeling door de stad waarbij ze me ook af en toe los liet en alleen liep lopen. Ze riep dan zachtjes waar ik naar toe moest. Zij kon op het kleine schermpje op mijn buik precies zien waar ik me bevond en mij zo sturen. Ze wist dus ook precies wanneer ze haar handen los moest laten. Deze combinatie maakte het super echt!! Ik liep voor mijn gevoel ECHT met haar in Brussel. Terwijl ik toch echt in Hasselt ‘was’.
Ik heb werkelijk geen idee hoe lang ik samen met haar rondgelopen heb. Ik weet wel dat ik na de ‘voorstelling’ direct 2 plekken gereserveerd heb voor de dag erna. Dit moest mijn vrouw ook beleven. Die kon achteraf alleen maar ‘WAT GAAAAAAAAAAF’ zeggen. En als mijn vrouw zegt dat het GAAAAAAAAAAF is dan is het heel GAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAF.
Ik heb in bed gelegen met een vrouw een paar straten verderop, reed kilometers in een schaal 1:10 radiografisch bestuurbaar autootje, teleporteerde mezelf van Hasselt naar Brussel maar gisteren ruilde ik mijn lichaam in voor een vrouwenlichaam.
Op het IFFR in Rotterdam staat namelijk de Gender Swap Machine. De Gender Swap Machine maakt gebruik van het systeem van The Machine to Be Another, een virtueel embodiment system, waarmee individuen de wereld kunnen ervaren door de ogen en het lichaam van een ander. Tijdens deze ervaring hebben twee personen een Oculus Rift op waardoor zij door middel van een 3D-video door de ogen van de ander kunnen kijken. Daarnaast zijn de bewegingen van beide gebruikers synchroon en wordt er gewerkt met fysieke aanrakingen en intieme performances, waardoor de beleving een echte optische illusie wordt.
Met dit experiment willen de kunstenaars zaken als genderidentiteit, queer-theorie, intimiteit en wederzijds respect onderzoeken.
De installatie ziet er zo uit:
Resultaat? Ik heb geen behoefte om te swappen met welke vrouw dan ook. En om wederzijds respect te creëren heb ik behoefte aan het verhaal van de ander. De ervaring was nu heel bijzonder maar ik werd niet meegenomen in een verhaal…..of op reis zoals in Hasselt….uhhh Brussel. Daarbij speelde ook het feit dat de dame in wiens lichaam ik me verplaatste ook helemaal in het zwart was. Dat maakte het kijken naar ‘mijn’ lichaam minder verrassend.
Desalniettemin zeer verrassend. Het gaat hard met de ontwikkelingen van nieuwe interactieve technologieën. Een mooie TED talk over de impact van games op ons leven is deze:
En? Wil je je Gender Swappen? Dat kan tot en met aanstaande zaterdag in Rotterdam, Het Nieuwe Instituut (Museumpark 25).
Swap se.
inderdaad….. echt gaaf Hasselt 🙂
IK GA JE OPSLUITEN CORNELIUS!!!!!
TOT MORGEN!